H 'βεντέμα' στη Σαντορίνη

Ολοκληρώθηκε η βεντέμα στη Σαντορίνη. Η βεντέμα, δηλαδή ο τρύγος όπως τον λένε οι Σαντορινιοί, είναι η μεγαλύτερη γιορτή του νησιού! Κατά κανόνα αρχίζουν από τα νότια και συνεχίζουν προς βορράν. Τρυγούν δε όλοι μαζί στην κάθε περιοχή, την ίδια μέρα. Η βεντέμα κρατά μια εβδομάδα συνήθως. Στους αμπελώνες των μεγαλοκτηματιών η βεντέμα μπορεί να κρατήσει και δύο εβδομάδες.

Η “βεντέμα” προέρχεται από τη βενετική λέξη Vendemma που σημαίνει συγκομιδή. Στη Σαντορίνη σημαίνει πανηγύρι, γλέντι, τραγούδι και ξεφάντωμα σε ολόκληρο το νησί. Όποιος έζησε τη βεντέμα στο νησί την παλιά εποχή δεν θα την ξεχάσει ποτέ. Βάση της παράδοσης οι Σαντορινιοί περίμεναν ανυπόμονοι να χτυπήσει η μεγάλη καμπάνα της Παναγιάς 36 φορές για να αρχίσει ο τρύγος. Οι γυναίκες φορούσαν λευκά μαντίλια ενώ οι άνδρες φορούσαν τραγιάσκες και πολύχρωμα ζωνάρια.

Ο κάμπος γέμιζε από ντόπιους πολύ νωρίς το πρωί πριν ξημερώσει η μέρα για να είναι δροσερά τα σταφύλια από τη νύχτα και να μην θρύβονται. Τα μόνα σταφύλια που πατούσαν την ίδια ημέρα ήταν εκείνα για το νυκτέρι. Το πάτημα των σταφυλιών γινόταν κυρίως από άνδρες. Την ίδια ώρα έφταναν οι οργανοπαίκτες και ξεσήκωναν τον κόσμο με τους χορούς μέσα στην αυλή της κάναβας.

Τη μέρα που τελείωνε το πάτημα των σταφυλιών ήταν η μεγαλύτερη γιορτή και αφορμή για μεγαλύτερο γλέντι. Στις 22 Οκτωβρίου, ημέρα του Αγίου Αβερκίου, οι ιδιοκτήτες πήγαιναν στις κάναβες άνοιγαν τα βαρέλια, δοκίμαζαν τα καινούργια κρασιά, έστρωναν τραπέζι με ποικιλία τοπικών μεζέδων, έπιναν και χόρευαν.

Μερικά χρόνια πριν, όταν ρωτούσες κάποιον τι εικόνες του έφερνε η λέξη Σαντορίνη, θα άκουγες κάτι για καλντέρα και ηλιοβασίλεμα. Σήμερα η Σαντορίνη, περισσότερο από ποτέ, βρέθηκε να αξιοποιεί την πολύτιμη κληρονομιά μας. Τα αμπέλια της και συνεπώς τα κρασιά της αποτελούν για την Ελλάδα το ισχυρότερα χαρτί για μια διεθνή καριέρα.

Οι ενδείξεις λένε ότι η αμπελουργία και οι εργασίες της αμπέλου στη Σαντορίνη έχουν μια ιστορία 3.500 ετών, αν και οι ιστορικές αποδείξεις ξεκινούν από το 1.700 π.Χ. με τα γίγαρτα (κουκούτσια) που βρέθηκαν στις ανασκαφές του Ακρωτηρίου αλλά και τις αγγειογραφίες με τις αναπαραστάσεις σταφυλιών.

Πρόκειται λοιπόν για έναν πάρα πολύ παλιό αμπελώνα που η μοναδικότητά του έχει να κάνει με το γεγονός ότι είναι ένας από τους ελάχιστους αμπελώνες παγκοσμίως που δεν έχει προσβληθεί ποτέ από φυλλοξήρα και επομένως αποτελείται από αυτόρριζα αμπέλια (δεν φυτεύτηκε με υποκείμενα από την Αμερική, όπως έγινε παγκοσμίως).

Στην πορεία των χρόνων γινόταν φυσική ανανέωση και έτσι τα αμπέλια δεν έχουν πλέον ηλικία. Λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη ότι όσο μεγαλώνει ο αμπελώνας τόσο μειώνεται η παραγωγή αλλά βγαίνει υψηλότερη ποιότητα σταφυλιού, καταλαβαίνουμε ότι μιλάμε για μια μοναδική πρώτη ύλη.

Τι άλλο είναι όμως αυτό που κάνει τον αμπελώνα της Σαντορίνης μοναδικό σε ολόκληρο τον κόσμο; Μα το οικοσύστημά της φυσικά, δηλαδή το έδαφός της, οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, οι ποικιλίες αμπέλου που καλλιεργούνται, η θάλασσα, το ηφαίστειο που δραστηριοποιήθηκε τελευταία φορά μέσα στη δεκαετία του ’50.

Το έδαφος είναι ηφαιστειογενούς προέλευσης, με ελάχιστη έως μηδενική περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, και σε συνδυασμό με το μικροκλίμα που δημιουργείται από τη θάλασσα και τους δυνατούς βορειοδυτικούς ανέμους, γεννά μοναδικές συνθήκες για την αμπελοκαλλιέργεια.

Πάνω σε αυτό το έδαφος ζει και αναπτύσσεται το αμπέλι. Το πορώδες έδαφος του νησιού, που είναι πλούσιο σε ελαφρόπετρα και λάβα, δεσμεύει την υγρασία της ατμόσφαιρας που υπάρχει κατά τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες και λειτουργεί σαν δεξαμενή ύδατος, αρχικά αποθηκεύοντας και στη συνέχεια αποδίδοντας το απαραίτητο νερό στο φυτό. Αυτή τη στιγμή η έκσταση του αμπελώνα φτάνει τα 15.000 στρέμματα.

Η στρεμματική απόδοση βέβαια είναι χαμηλή λόγω του μικροκλίματος και έτσι ο όγκος παραγωγής των σταφυλιών κυμαίνεται από 1.500 έως 4.500 τόνους, ενώ ο συνολικός όγκος κρασιού είναι από 1.050 έως 3.150 τόνους.

Στις αρχές του αιώνα καλλιεργούνταν στη Σαντορίνη πενήντα διαφορετικές ποικιλίες. Σήμερα υπάρχουν καμιά τριανταριά αλλά στην ουσία δεν είναι παρά 4-5 από αυτές που καλλιεργούνται κανονικά.

Για περισσότερα:http://www.kykladesnews.gr
& http://parianostypos.blogspot.com