Αναζητώντας τα μυστήρια της Ατλαντίδας

Ολοκληρώθηκε το συνέδριο για την Ατλαντίδα, αλλά το μυστήριο παρέμεινε. Στοιχεία από έρευνες για την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Περισσότερες από 100 εργασίες -από αυτές περίπου τα δύο τρίτα έγιναν δεκτές για παρουσίαση - υποβλήθηκαν στην επιστημονική επιτροπή του 2ου διεθνούς συνεδρίου «Atlantis 2008 - Η υπόθεση της Ατλαντίδας: Αναζητώντας τη χαμένη γη», το οποίο ολοκληρώθηκε σήμερα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, γεγονός ενδεικτικό για το ενδιαφέρον που συνεχίζει να προκαλεί το ζήτημα διεθνώς.

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης μέρας του συνεδρίου, συνεχίστηκε η παρουσίαση νέων υποθετικών -και συχνά εξωτικών- τοποθεσιών που, σύμφωνα με τους Ατλαντολόγους ερευνητές, θα μπορούσαν να ταυτιστούν με την αρχαία Ατλαντίδα, η οποία καταβυθίστηκε πριν περίπου 9.500 χρόνια, σύμφωνα με το διάσημο πλατωνικό μύθο, όπως παρουσιάζεται στα έργα «Τίμαιος» και «Κριτίας» του Πλάτωνα.

Μεταξύ άλλων, προτάθηκαν ως τέτοιες τοποθεσίες η περιοχή της οροσειράς Άτλας στην έρημο Σαχάρα στη σημερινή Αλγερία, η περιοχή Σους-Μασά-Ντράα στο νότιο Μαρόκο, η περιοχή της Μερόης στο σημερινό βόρειο Σουδάν, η περιοχή του κοιλάδας του Ινδού ποταμού και ειδικότερα στη Δολαβίρα, η Ανταρκτική, η ελληνική νήσος Λέσβος (ανοιχτά από το Πλωμάρι), η νήσος Σέρμπρο στα ανοιχτά της Σιέρα Λενόε κ.α. Συνολικά, όπως επισημάνθηκε στο συνέδριο, πάνω από 200 τοποθεσίες σε όλο λίγο-πολύ τον πλανήτη διεκδικούν την «τιμή» να έχουν φιλοξενήσει στο παρελθόν τη μυθική πολιτεία.

Επιστημονικό ενδιαφέρον για τη Θήρα

Για μια ακόμη φορά η περιοχή της Σαντορίνης συγκέντρωσε πολλές προτιμήσεις ως πιθανή πρώην Ατλαντίδα, κυρίως λόγω της καταστροφικής έκρηξης του ηφαιστείου της. Σε κάθε περίπτωση, το επιστημονικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ανάλυση των γεωολογικών επιπτώσεων της έκρηξης.

Σύμφωνα με επιστημονική εργασία Αμερικανών (H.Sigurdsson & S.Carey από το πανεπιστήμιο Rhode Island) και Ελλήνων ερευνητών (Γ.Αλεξόπουλος - Γ΄Εφορία Αρχαιοτήτων, Σ.Βακιρτζή - Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ακρωτηρίου, Γ.Βουγιουκλάκης-ΙΓΜΕ), πιο πρόσφατες ωκεανογραφικές μελέτες των πυροκλαστικών αποθέσεων ιζημάτων πέριξ της Σαντορίνης παρέχουν μια νέα εκτίμηση για την τεράστια έκρηξη υλικών, την εποχή του μινωικού πολιτισμού, της τάξης των 60 κυβικών χιλιομέτρων (σε ισοδύναμο συμπαγούς βράχου). Οι υποθαλάσσιες πυροκλαστικές αποθέσεις μετά την έκρηξη εκτείνονται σήμερα σε απόσταση πάνω από 30 χλμ. γύρω από το ηφαίστειο και έχουν πάχος μέχρι 80 μέτρα κοντά στο σημείο της έκρηξης. Οι ερευνητές θεωρούν ότι ο τεράστιος όγκος εκτιναχθέντων υλικών αυξάνει την πιθανότητα να είχε δημιουργηθεί τσουνάμι, όταν τα υλικά αυτά έπεσαν στη θάλασσα. Μελετώντας τη βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης, σε μήκος περίπου 500 χλμ, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ανακάλυψαν ίχνη από αυτό το τσουνάμι.

Σε σχετική εργασία, οι ερευνητές F.McCoy (πανεπιστήμιο της Χαβάης), Γ.Παπαδόπουλος και Τ.Νοβίκοβα (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) παρουσίασαν ένα μοντέλο υπολογισμού του τσουνάμι που προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, το οποίο, όπως αναφέρουν στην εργασία τους, ανιχνεύεται από τις επίγειες και υποθαλάσσιες εναποθέσεις ιζημάτων. Οι εκτιμήσεις τους περιλαμβάνουν κύματα από το τσουνάμι μεγέθους από λίγα μέτρα μέχρι και 26 μέτρα. Επισημαίνουν πάντως ότι προς το παρόν υπάρχουν λίγα γεωλογικά ή αρχαιολογικά κριτήρια με βάση τα οποία να γίνει διάκριση μεταξύ των καταστροφών από τσουνάμι και αυτών από άλλες φυσικές ή ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Επίσης υπογραμμίζουν την ανάγκη, ειδικά για τους παραλιακούς οικισμούς, να υπάρξει καλύτερη αξιολόγηση σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο από τσουνάμι, στη σπάνια περίπτωση μιας ακραίας φυσικής καταστροφής, όπως η έκρηξη στην αρχαία Θήρα.

Ο Α.Μητρούσης από το Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) παρουσίασε εργασία σχετικά με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του «Προγράμματος Ατλαντίς 2003», που αφορούσε έρευνες βυθού, το 2003, από το Κέντρο στα δυτικά της Σαντορίνης, με στόχο τον εντοπισμό πιθανών ιχνών από την αρχαία Ατλαντίδα (με ιδιωτική χορηγία από τον Δ.Πάστρα, τη σχετική άδεια από τις ελληνικές αρχές και με την παρουσία αρχαιολόγου από την Εφορεία Υποθαλάσσιων Αρχαιοτήτων). Σύμφωνα με τον ερευνητή, ακόμα και αν υπάρχει ιστορική αλήθεια στη συσχέτιση Σαντορίνης-Ατλαντίδας, είναι δύσκολο να βρεθούν στοιχεία στο βυθό λόγω των ηφαιστειακών προσχώσεων μεγάλου πάχους.

Η έρευνα αφορούσε περιοχή 25 τ.χλμ. και επικεντρώθηκε σε εννέα σημεία-στόχους. Σε δύο από αυτά, όπου υπήρξε οπτική εξερεύνηση μέσω του ρομποτικού υποβρυχίου του ΕΛΚΕΘΕ, δεν εντοπίστηκαν καθόλου ίχνη ανθρώπινης προέλευσης. Σε άλλα τέσσερα σημεία-στόχους που ελέγχθηκαν ηχοβολιστικά, τα ηχογράμματα που προέκυψαν, έδειξαν γεωμετρικά χαρακτηριστικά σε ευθεία διάταξη, σε μέσο βάθος 115 μέτρων και σε επίπεδη επιφάνεια 4,5 τ.χλμ. Τα υπόλοπα σημεία-στόχοι θα ελεγχθούν πιο εξονυχιστικά στο μέλλον, καθώς και μια άλλη υποθαλάσσια περιοχή στα βόρεια της νήσου Φολεγάνδρου.

Η πλατωνική μοναδικότητα

Στο συνέδριο επίσης επισημάνθηκε (Ε. Μητροπέτρου-πανεπιστήμιο Πάτρας) ότι ούτε ο Ομηρος, ούτε ο Ησίοδος, ούτε ο Ηρόδοτος, ούτε ο Θουκυδίδης, ούτε ο Αριστοτέλης κάνουν την παραμικρή αναφορά στην Ατλαντίδα, με μοναδική εξαίρεση τον Πλάτωνα, ενώ, από την άλλη, η μυθολογία μιας χαμένης ιδανικής πολιτείας επηρέασε καθοριστικά κατοπινούς στοχαστές και τις δικές τους ουτοπίες, όπως στην περίπτωση της «Νέας Ατλαντίδας» του Φράνσις Μπέικον και της «Ουτοπίας» του Τόμας Μορ.

Από τα αξιοσημείωτα του συνεδρίου ήταν οι διάφορες εργασίες του Βρετανού ερευνητή Y.Koak, ο οποίος ανέφερε ότι το ινδικό έπος Μαχαμπαράτα περιλαμβάνει μια εντυπωσιακά όμοια καταστροφή αρχαίου βεδικού πολιτισμού (Dwarka) από τσουνάμι, που επιβεβαιώνεται από σύγχρονες έρευνες και εκτίμησε ότι υπήρξε αντίστροφη μεταφορά του σχετικού μύθου από τη Νότια Ασία (όπου και η έδρα της «Ατλαντίδας") προς την Ευρώπη.

Ο Ιταλός ερευνητής Λ. Μόντε ταύτισε την Ατλαντίδα με τον μινωικό πολιτισμό και είπε πως ουσιαστικά ο Πλάτων διηγήθηκε την ιστορία του πολέμου ανάμεσα στην Αθήνα και την Κρήτη την εποχή του Χαλκού. Ο Γερμανός ερευνητής Τ. Φράνκε προτίμησε να συσχετίσει τους Ατλάντιους με τους μυστηριώδεις Λαούς της Θάλασσας, οι οποίοι επιτέθηκαν στην Αίγυπτο στο τέλος της εποχής του Χαλκού, τους οποίους ταύτισε με Σικελούς και Σαρδήνιους επιδρομείς.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ