'Εκδοση: Τρυπώνοντας στον αρχαίο γυναικωνίτη

Εναν, σχεδόν, αιώνα μετά την ανακάλυψη της περίφημης τοιχογραφίας των «Μυστηρίων», που κοσμεί την ρωμαϊκή έπαυλη στην Πομπηία (1ος αι. π.Χ.), «ξαναδιαβάζεται» η παράσταση που απεικονίζει. Ο ιστορικός και αρχαιολόγος Paul Veyne στο βιβλίο «Τα Μυστήρια του γυναικωνίτη» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) δεν βλέπει σκηνές μιας θρησκευτικής βακχικής ιεροτελεστίας, όπως οι παλιότεροι μελετητές, αλλά την προετοιμασία μιας γαμήλιας τελετής. Θεωρεί πως πρόκειται για «μια παρθένο, μόνο για μια μέρα ακόμη, ένα αγοράκι που διαβάζει, έφηβους σάτυρους, τον γερο-Σειληνό και ύστερα τίποτε άλλο παρά μόνο γυναίκες. Ούτε έναν άνδρα, πλην του θεού Βάκχου, που είναι η εικόνα του συζύγου, του μεγάλου απόντος (...). Ο σύζυγος είναι απών επειδή ο γυναικωνίτης είναι το δελεαστικό και ανιαρό βασίλειο των γυναικών και των παιδιών, κι επειδή η συναναστροφή με τούτο τον φαρσέρ Διόνυσο δεν αρμόζει σε έναν άντρα άξιο του ονόματος. Ο άνδρας ενήλικος πολίτης και πολεμιστής, δεν μπλέκεται με τον Διόνυσο παρά μόνο στις οινοποσίες μεταξύ ανδρών, όπου οι μόνες γυναίκες που γίνονταν δεκτές ήταν οι εταίρες μουσικοί».

Η τοιχογραφία αυτή βασίζεται στα πρότυπα της κλασικής ελληνικής εικονογραφίας που σώζεται ελάχιστα και μόνο σε ταφικά μακεδονικά μνημεία. Εχουμε όμως πληθώρα αγγείων με ανάλογες παραστάσεις, απ' όπου μπορεί ένας καλός ερευνητής να κάνει τη συγκριτική μελέτη. Ετσι, στον ίδιο τόμο παίρνει τη σκυτάλη ο ειδικός στην αττική αγγειογραφία, ιστορικός Francois Lissarrague, για να αποκαλύψει τα μυστικά του γυναικωνίτη. Η αγγειογραφία του 5ου αιώνα π.Χ. αφηγείται με κάθε λεπτομέρεια τις ασχολίες των γυναικών μέσα στο σπίτι, από τον καλλωπισμό, τις οικιακές δουλειές, τα παιχνίδια με τα παιδιά ώς την προετοιμασία του γάμου της κόρης. Με τον τίτλο «Τρυπώνοντας στον γυναικωνίτη» φωτίζει κάποιες ιδιαίτερες στιγμές λίαν άσεμνες με σατύρους και γυναίκες. «Ο σάτυρος δεν συμμετέχει ποτέ σε μια ξεκάθαρη σεξουαλική δραστηριότητα, συμπεριφέρεται περισσότερο ως υπηρέτης ή ως ηδονοβλεψίας». Ετσι, βλέπουμε ένα σάτυρο να καθρεφτίζει τη γύμνια του και έναν άλλο να επιδίδεται σε αποτρίχωση των απόκρυφων σημείων μιας γυναίκας. Αυτά σε δύο διαφορετικές αττικές ληκύθους του 5ου αι. π.Χ.

Στην αττική αγγειογραφία όμως έχουμε και το ερωτικό παιχνίδι των βλεμμάτων. Η ελληνίστρια Francoise Frontisi-Ducroux αναλύει το μεγάλο αυτό κεφάλαιο με τίτλο «Ο Ερωτας με τα μάτια», είτε πρόκειται για ανδρικά βλέμματα σε εφήβους είτε για επιθέσεις οπτικές σε όμορφες κορασίδες. Το ενίοτε αδιάκριτο και ηδονικό βλέμμα, πάντως, φαίνεται πως είναι γένους αρσενικού.

Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ www.enet.gr

Περισσότερα για το βιβλίο ΕΔΩ