Οψιανοί της Μήλου στα Αγραφα

Λεπτομέρεια της επιφάνειας που ανασκάπτεται με πηλούς και καύσεις

Ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα αποδεικνύουν το πόσο μακριά έφταναν οι ανταλλαγές των κατοίκων κατά την προϊστορική περίοδο

Μέχρι τα Αγραφα, σε υψόμετρο 800 μέτρων, έφτασε ο άνθρωπος της Παλαιολιθικής Εποχής, αποδεικνύοντας ότι οι αποστάσεις δεν ήταν αποτρεπτικές για τους κυνηγούς 50.000 χρόνια πριν. Μια εντυπωσιακή, αμφιπρόσωπη φυλλόσχημη αιχμή από πυριτόλιθο, μήκους 17 εκατοστών, που σκότωνε ζώα, καθώς και άλλα λίθινα εργαλεία που βρέθηκαν στις όχθες της λίμνης Πλαστήρα της Καρδίτσας, προσδιορίζονται στη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και αποτελούν τα πρώτα δείγματα ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή.

Οι έρευνες από τη ΛΔ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ανέδειξαν τμήματα εγκαταστάσεων στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Πλαστήρα που καλύπτουν τόσο την Παλαιολιθική, όσο και τη Νεολιθική Εποχή.

«Η εικόνα της ανθρώπινης δραστηριότητας κατά την προϊστορική εποχή ξεκινά από την Παλαιολιθική περίοδο και συνεχίζεται στη Νεολιθική. Για την τελευταία γνωρίζαμε ότι άκμασε στον Θεσσαλικό κάμπο, αλλά δεν φανταζόμασταν ότι μπορεί να έφτανε τόσο ψηλά στα Αγραφα», είπε στο «Εθνος» ο προϊστάμενος της ΛΔ ΕΠΚΑ, Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης, ο οποίος έκανε τη σχετική ανακοίνωση στο πρόσφατο συνέδριο για το αρχαιολογικό έργο στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα από κοινού με τους αρχαιολόγους-συνεργάτες του Ορέστη Αποστολίκα και Νίνα Κυπαρίσση.

Τίποτε ωστόσο δεν είναι τυχαίο για τους αρχαιολόγους. Ο Αχελώος και οι παραπόταμοί του έκαναν εύφορο το έδαφος για την ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας στην Αρχαιότερη (6200 π.Χ. - 5800 π.Χ.) και Μέση (5800 π.Χ. - 5300 π.Χ.) Νεολιθική Εποχή.

Κοντά στον οικισμό Νεοχωρίου του Δήμου Νεβρόπολης βρέθηκαν τμήματα εγκατάστασης της Νεολιθικής Περιόδου με πληθώρα πλιθίων, τμήματα δηλαδή στεγνών πηλών με αποτυπώματα από καλάμια και δοκάρια που χρησιμοποιήθηκαν για την επάλειψη των τοίχων και για την οροφή των οικιών-καλυβών. Σε όλη την έκταση εντοπίστηκε χειροποίητη, μονόχρωμη κεραμική και λίθινα πελεκημένα και απολεπισμένα εργαλεία, καθώς και μυλόπετρες από ψαμμίτη λίθο, ενώ η ύπαρξη εργαλείων από οψιανό της Μήλου δείχνει το πόσο μακριά έφταναν οι εμπορικές σχέσεις και ανταλλαγές των κατοίκων.

Τα απανθρακωμένα ξύλα που δόθηκαν για ραδιοχρονολόγηση φαίνεται πως ανήκουν σε βελανιδιές, καθώς παλιότερα είχαν εντοπιστεί στην περιοχή απανθρακωμένοι καρποί βελανιδιάς και κέρατα ελαφιών.

Από τα υπόλοιπα κινητά ευρήματα της Νεολιθικής Περιόδου ξεχωρίζουν ένα άτεχνο, αλλά εντυπωσιακό πήλινο, γυναικείο ειδώλιο με κυλινδρικό κορμό και κωνικό μάζεμα μαλλιών στο πίσω μέρος της κεφαλής, μια ζωόμορφη κεφαλή ως απόφυση αγγείου, αλλά και θραύσματα άλλων ειδωλίων.

Συμπερασματικά ο Θεσσαλικός κάμπος, αλλά και η γύρω ορεινή περιοχή, έχουν δείγματα ακμής από την προϊστορία, όπου υπήρχαν θηράματα για τον άνθρωπο-κυνηγό, μέχρι την ιστορία για τον άνθρωπο-κτηνοτρόφο.

Το πλούσιο έδαφος και η άγρια φύση ενθάρρυναν τους ανθρώπους να κατοικήσουν στις ορεινές περιοχές κι οι αποστάσεις εκμηδενίζονταν σε έναν κόσμο όπου οι εμπορικές συναλλαγές περιορίζονταν αποκλειστικά και μόνο στα υλικά αγαθά.

Σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν κατά το συνέδριο οι ομιλητές, ο διαχρονικός χαρακτήρας της χρήσης του οροπεδίου γεννά ποικίλα και σημαντικά ερωτήματα ως προς τη φύση των μετακινήσεων των προϊστορικών πληθυσμών, την εποχικότητα της θέσης, την επίγνωση του άμεσου, αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος από τον προϊστορικό άνθρωπο, καθώς και τη δυνατότητα προγραμματισμού κατά τη Μέση Παλαιολιθική Περίοδο.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
http://www.ethnos.gr/