Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρομά στην Κομοτηνή

Μια τέχνη που βρίσκεται στη "δύση" της και μια κοινωνική ομάδα που δίνει το δικό της αγώνα για να κρατήσει ζωντανή την ιδιαίτερη πολιτισμική της ταυτότητα, αναπόσπαστο στοιχείο της οποίας αποτελεί και η τέχνη αυτή, συνυπάρχουν αρμονικά στο Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρομά, στην Κομοτηνή. Πρόκειται για το πρώτο μειονοτικό μουσείο στην Ελλάδα, μοναδικό στην περιοχή της Χερσονήσου του Αίμου, αλλά και από τα λίγα του είδους του σε ολόκληρη την Ευρώπη.Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1995, με πρωτοβουλία του πολιτιστικού σωματείου "Θρακική Εταιρεία" και την αμέριστη οικονομική και ηθική στήριξη -όπως εξηγεί ο εμπνευστής και σημερινός διευθυντής του, Αντώνης Λιάπης- του επιχειρηματία Πρόδρομου Εμφιετζόγλου.

"Η ιδέα γεννήθηκε επειδή έπρεπε να διασωθεί ένα κομμάτι της κουλτούρας και του πολιτισμού των Ρομά της Θράκης. Και ιδιαιτέρως των μουσουλμάνων Ρομά της Θράκης, που εξασκούσαν περισσότερο την τέχνη της καλαθοπλεκτικής", εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λιάπης. Το Μουσείο, μέσα από τα περίπου 500 εκθέματά του -άλλα τόσα που φυλάσσονται στις αποθήκες του λόγω έλλειψης χώρου- "αφηγείται" την ιστορία μιας από τις πλέον χαρακτηριστικές παραδοσιακές τέχνες τον Ρομά, την καλαθοπλεκτική.

Καλάθια φτιαγμένα από τους Ρομά στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία κατά κύριο λόγο, αλλά και από άλλες χώρες της Ευρώπης, μαρτυρούν την ιδιαίτερη σχέση της ομάδας αυτής με μια τέχνη, που φθίνει στην περιοχή της Θράκης. Τα καλάθια συλλέχθηκαν έπειτα από πολύχρονη επιτόπια έρευνα στις χώρες αυτές, ενώ τον τελευταίο καιρό έχει δημιουργηθεί κι ένα ρεύμα προσφορών, από Ρομά και μη -άνθρωποι που ταξιδεύουν ανά τον κόσμο- που έχει ενισχύσει την "προίκα" του Μουσείου.

Εκτός των καλαθιών, στη μία αίθουσα του μουσείου εκτίθενται οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται από τους καλαθοποιούς, τα εργαλεία τους, μήτρες καλαθιών, αλλά και οι φάσεις του πλεξίματος ενός καλαθιού, από τη βάση μέχρι την ολοκλήρωσή του. Υπάρχει, επίσης, και αναπαράσταση μιας γωνίας κατοικίας ενός καλαθοποιού με αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κατασκευασμένα από Ρομά τεχνίτες.

Μια τέχνη σε παρακμή

"Η καλαθοπλεκτική είναι ένα παραδοσιακό επάγγελμα που φθίνει. Προσπαθούμε να διασώσουμε μερικές μικρές νησίδες", αναφέρει ο κ. Λιάπης. Η τροχιά παρακμής της καλαθοπλεκτικής οφείλεται άλλωστε και στην εμφάνιση του πλαστικού, καθώς και τη μεταβολή των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών στις περασμένες δεκαετίες. Το Μουσείο αποτελεί ένα μεθοδικά οργανωμένο εκθετήριο της τέχνης των Ρομά της Θράκης, αλλά κι ένα ζωντανό κύτταρο της ίδιας τους της κοινωνίας. Έχει δημιουργηθεί ένας σταθερός δεσμός μεταξύ των Ρομά και του μουσείου ώστε να υπάρχουν επαφές, επισκέψεις στο μουσείο, ενώ πολύ πρόσφατα δημιουργήθηκε και πωλητήριο, που συμβάλλει αφενός μεν στην οικονομική τους ενίσχυση, αφετέρου δε στην προβολή του προϊόντος τους", σημειώνει ο κ. Λιάπης.

Ο κρίκος που "δένει" το σήμερα με το χθες

Οι Ρομά, όταν πρωτοεμφανίστηκαν στη Μέση Ανατολή, συνάντησαν εκεί, για πρώτη φορά, την τέχνη της βυζαντινής καλαθοπλεκτικής και ουσιαστικά στη συνέχεια "υιοθέτησαν" αυτή τη μορφή τέχνης και τη συνέχισαν έως τις μέρες μας, ενώ άλλες εθνοτικές ομάδες την εγκατέλειψαν. "Στο βαθμό που έχει διατηρηθεί η τέχνη αυτή, μας συνδέει με τη βυζαντινή παράδοση. Η καλαθοπλεκτική των Ρομά αποτελεί ουσιαστικά έναν κρίκο του παρόντος με το χθες", επισημαίνει ο κ. Λιάπης.

http://culture.ana-mpa.gr/view1.php?id=6531