ΟΙ “ΑΓΝΩΣΤΕΣ” ΚΥΚΛΑΔΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

Toυ Γιώργου Ξυδάκη

ΟΙ ''ΑΓΝΩΣΤΕΣ'' ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ, αποτελούν ένα πολύτιμο φυσικό κεφάλαιο που παραμένει εν πολλοίς αναξιοποίητο και δυστυχώς, το χειρότερο, κινδυνεύουν να χαθούν από την αλόγιστη χρήση της καλλιεργήσιμης γης και τη μετατροπή της σε οικόπεδα ενάντια σε κάθε λογική βιώσιμης ανάπτυξης. Ένας άλλος λόγος είναι η χρήση αποκλειστικά εμπορικών ποικιλιών στην αγορά όπου κυριαρχούν λίγες γνωστές κυκλαδίτικες ποικιλίες καθώς και η μονοκρατορία των διεθνών σιρά, καμπερνέ, σαρντονέ, σοβινιόν, μερλό κλπ. που δεν αφήνουν περιθώρια αναπαραγωγής και αξιοποίησης άλλων ποικιλιών. Στη λογική βεβαίως του εύκολου και μέγιστου εισοδήματος που προσφέρεται από την ενασχόληση με τις τουριστικές υπηρεσίες και το “real estate” που κατατρώγει τα νησιά υποχωρεί και η ενασχόληση με τη γη και κατ' επέκταση με το αμπέλι.

Οι λόγοι αυτοί, προφανείς σε όσους ζουν ή γνωρίζουν τις Κυκλάδες, συνιστούν σοβαρή απειλή για την εξαφάνιση αρχαίων ποικιλιών που τείνουν να εξαφανιστούν δια παντός.

Τα λίγα αμπέλια που έχουν απομείνει στα Κυκλαδονήσια αποτελούν αυτή τη στιγμή ένα μοναδικό μουσείο φυσικής ιστορίας και μια εξαιρετική ευκαιρία για τη διάσωση και αναπαραγωγή αυτών των ποικιλιών.

Υπάρχουν φυσικά και κάποιες εξαιρέσεις για την επιβεβαίωση του κανόνα, όπως η Σαντορίνη και λιγότερο η Πάρος. Η κραταιά παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας και εμπορικότητας κρατούν τον Θηραϊκό αμπελώνα σε ακμαία, συγκριτικά με άλλα νησιά, κατάσταση πλήρη υγιών γηγενών ποικιλιών με αιχμή το ασύρτικο, αθήρι, αϊδάνι, μαντηλάρι, μαυράθηρο αλλά και μαυροτράγανο, κατσανό, βουδόματο, γαιδουριά κλπ.

Παρακάτω καταγράφω κατά νησί τις διάφορες “άγνωστες” ποικιλίες που απαντούν ανά τις Κυκλάδες προσπαθώντας να δημιουργήσω ένα μπούσουλα βάσει των γραφομένων της Χαρούλας Σπινθηροπούλου στο βιβλίο της “Οινοποιήσιμες ποικιλίες του Ελληνικού αμπελώνα”, Olive press publications, 2000.

Από:
ΚΥΚΛΑΔΕΣ γενικώς
Πλατύρραχο(λευκό), Πρόνικο(ροζέ), Ρουσαϊτης ερυθρός, Ρουσαϊτης λευκός, Σανί ερυθρό, Σανί λευκό.

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
Αγριογλυκάδι(λευκό), Αθήρι μαύρο, Ασπρούδα Σαντορίνης, Βουδόματο(ερυθρό), Γαϊδουριά(λευκό), Γλυκάδι(λευκό), Κατσανό(λευκό), Κρητικό(λευκό), Μαυροτράγανο(ερυθρό), Πλατάνι(λευκό), Σταυροχιώτικο(ερυθρό), Φλάσκα(λευκό), Φλασκασύρτικο(λευκό).

ΜΥΚΟΝΟΣ
Αγιαννιώτικο(ερυθρό), Ασκαθάρι(λευκό), Μαύρη ασκαθαριά(?), Κουφόρρωγο(λευκό), Άσπρη Ξερομαχαιρού, Μαύρη Ξερομαχαιρού, Παριανό(λευκό), Άσπρο Ποταμίσι, Μαύρο Ποταμίσι, Σερφιώτικο(ροζέ).

ΠΑΡΟΣ
Αηδάνι μαύρο, Καραμπραίμης(ερυθρό), Μαλουκάτο(λευκό), Σερφιώτικο(ροζέ), Τρυφέρα(λευκό).

ΑΝΔΡΟΣ
Αρμελετούσα(ερυθρό), Κουμάρι(ερυθρό), Μαυρόστυφο(ερυθρό).

ΤΗΝΟΣ
Ασκαθάρι(λευκό), Κουμάρι(ερυθρό), Άσπρο Ποταμίσι, Μαύρο ποταμίσι.

ΑΜΟΡΓΟΣ
Βουδόματο(ερυθρό), Άσπρο Ποταμίσι, Μαύρο ποταμίσι.

ΣΥΡΟΣ
Καρυστινό (ροζέ), Άσπρη Ξερομαχαιρού, Μαύρη ξερομαχαιρού, Σερφιώτικο(ροζέ).

ΑΝΑΦΗ
Στροφυλιάτικο(λευκό).

ΣΕΡΙΦΟΣ
Τσαμπάτο μαύρο.

ΚΥΘΝΟΣ
Ψαροσύρικο(ερυθρό).


Από όσο γνωρίζω μερικές από τις παραπάνω ποικιλίες έχουν οινοποιηθεί με εξαιρετικά αποτελέσματα από μερακλήδες οινοποιούς των Κυκλάδων και κυκλοφορούν στις τοπικές αγορές ή στην ευρύτερη ελληνική αγορά σε “ψαγμένες” κάβες. Ενδεικτικά αναφέρω το “Μαθιουλής λευκό” από άσπρο ποταμίσι και άλλες λευκές ντόπιες ποικιλίες, “Μαθιουλής ερυθρό” από μαύρο ποταμίσι και άλλες γηγενείς ερυθρές του Χρήστου Φόνσου από την Τήνο. Το εξαιρετικό λευκό “Κατσανό”, από 90% κατσανό και 10% γαϊδουριά του Γαβαλά από τη Σαντορίνη.Το Μαυροτράγανο στη Σαντορίνη έχει οινοποιηθεί τα τελευταία χρόνια από τον Πάρι Σιγάλα, τον Χατζηδάκη και τον Συνεταιρισμό (Santo Wines) με πολλή αισιοδοξία για το μέλλον του καθώς και το Βουδόματο από το Συνεταιρισμό και πιθανόν και άλλους. Μικρά οινοποιεία στην Άνδρο, Νάξο ή αλλού, που μου διαφεύγουν προς το παρόν, καθώς και ερασιτέχνες οινοποιοί ανά τις Κυκλάδες ασχολούνται με τις ντόπιες ποικιλίες αυτούσιες ή σε χαρμάνια με πολύ καλά αποτελέσματα.Το Σερφιώτικο στη Σύρο και το Παριανό στη Μύκονο δίνουν ωραία κρασιά με χαρακτήρα και ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά παρά την άγνοια στοιχειωδών κανόνων και τεχνικών οινοποίησης.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο του Γιώργου Ξυδάκη στην ΕΥΠΛΟΙΑ