Κάποιες σκέψεις για τα 'απούλητα΄ της Τήνου (Ι)

Τις 600 απούλητες κατοικίες της Τήνου θα αναλάβει να προωθήσει ο ενιαίος Δήμος Τήνου στην αγορά της Ελλάδας και του εξωτερικού. Σκοπός σύμφωνα με τους υπεύθυνους η αναζωογόνηση του κατασκευαστικού τομέα.... να πουληθούν οι 600 για να χτίσουμε άλλες 600!

Δεν ξέρω πόσο λογικό σας φαίνεται αυτό. Προσωπικά μου φαίνεται παραλογισμός ή εν πάσι περιπτώσει η συνέχεια ενός παραλογισμού που διήρκεσε πολλά χρόνια. Και δεν λέω να μην πουληθούν αυτά που έχουν ήδη χτιστεί. Να πουληθούν. Όμως να προβληματιστούμε και σαν κοινωνία ποια είναι τα αίτια που έχουμε τόσα απούλητα σπίτια στο νησί γιατί προφανώς κάτι δεν πάει καλά. Πραγματικά αν ερευνήσουμε λίγο τα αίτια της κρίσης της οικοδομής στην Τήνο θα δούμε πως η οικονομική κρίση της Χώρας είναι μόνο ένας αλλά όχι ο σημαντικότερος λόγος για την εμφάνιση αυτού του φαινομένου.

Η εύκολη σκέψη είναι σίγουρα να πούμε: η Ελλάδα περνάει κρίση άρα και ο κόσμος δεν επενδύει σε ακίνητα ειδικά στην β' κατοικία. Σωστά, όμως απ'την άλλη το καλό προϊόν δύσκολα μένει απούλητο. Και εδώ έρχεται η μεγάλη ερώτηση: αλήθεια τι επιπέδου προϊόν είναι αυτό που παρέχουμε; τι επιπέδου προϊόν είναι αυτό που έχει μείνει απούλητο;

Χοντρικά τα απούλητα σπίτια στο νησί μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις εργολαβίες μαζικού χαρακτήρα (π.χ. τα κοπιαρισμένα σπιτάκια που συναντάμε σε όλες τις περιοχές πολλές φορές με πανομοιότυπο σχέδιο, το πολύ να είναι mirror) και τις πολυτελείς εργολαβίες που προσπαθούν να χτυπήσουν τιμές ως και διπλάσιες των απλών κατασκευών και ως εκ τούτου απευθύνονται σε ανθρώπους ιδιαίτερα υψηλών εισοδημάτων.

Τα σπίτια της δεύτερης κατηγορίας έχουν σίγουρα καλύτερες πιθανότητες να πουληθούν, ειδικά αν πέσουν λίγο οι τιμές τους. Η πώληση τους εξαρτάται από λεπτομέρειες που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την εμπειρία του αγοραστή όπως η ποιότητα του χώρου εξωτερικά, η οπτική όχληση από κολώνες ΔΕΗ, άλλα σπίτια, η απόσταση από την παραλία, ο τρόπος πρόσβασης, η 'αυθεντικότητα κλπ.

Τα σπίτια της πρώτης κατηγορίας όμως; Σίγουρα η πτώση των τιμών πώλησης θα μπορούσε να βελτιώσει τις πιθανότητες κίνησης της αγοράς. Όμως κοιτώντας τα πολλές φορές έχω αναρωτηθεί: γιατί να έρθει κάποιος να επενδύσει τα ωραία του λεφτά που με κόπο απόκτησε σε μια τέτοια κατασκευή; Ξεκινώντας απ'την επιλογή οικοπέδου, περνώντας στην μελέτη και τη διαρρύθμιση τους, και τελειώνοντας με την ποιότητα κατασκευής, υλικών κλπ. και σε συνάρτηση με την αστρονομική τιμή στην οποία πουλιόνται μάλλον ψάχνουμε για τρελούς (ή μάλλον τυφλούς) αγοραστές.

Όταν η οικοδομική δραστηριότητα ξεκίνησε το νησί (και οι ομορφιές του) ήταν ανέγγιχτο. Σιγά σιγά το πράγμα άρχισε να 'μπουκώνει'. Περιοχές ολόκληρες ήδη μέσα σε μια δεκαετία διαγράφηκαν από τον χάρτη των περιοχών που αξίζει κανείς να επισκεφτεί, πόσο μάλλον να επενδύσει. Αγ.Σώστης/Σκυλαντάρ/Πόρτο, Αγ.Φωκάς/Χώρα/Κιόνια, Τριαντάρος/Δυοχωριά/Αρνάδος, Γιαννάκης/Καλύβια, Αγ.Ρωμανός, και πόσες άλλες... Γιατί η αλήθεια είναι οτι όταν κάποιος έρχεται να επενδύσει δεν ενδιαφέρετε να αγοράσει απλά ένα κέλυφος (αυτό ίσως ισχύει μόνο για τα αστικά κέντρα). Ενδιαφέρετε να αγοράσει κάτι όμορφο, βολικό, με απρόσκοπτη θέα, καλή κατασκευή (μιας και θα είναι κλειστό 11 μήνες το χρόνο) κλπ, κλπ.

Απ'την άλλη πλευρά εμείς εδώ στην Τήνο κάποια στιγμή ξεφύγαμε τελείως από αυτήν την λογική. Ο κάθε μάστορης έπαιρνε το χειρότερο χωράφι που κληρονόμησε από την οικογένεια του και αποφάσιζε να αναζητήσει και αυτός την τύχη του στο el Dorado των εύκολων χρημάτων που προσέφεραν μέχρι πριν λίγα χρόνια οι εργολαβίες. Και πραγματικά το σύστημα αυτό λειτούργησε για λίγο. Πολλοί γλυκάθηκαν, άλλοι ζήλεψαν και είπαν: γιατί όχι κι εγώ; Έτσι όλοι, μηχανικοί, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, ελαιοχρωματιστές, μαρμαρογλύπτες όλοι έγιναν εργολάβοι.

Όμως η αγορά δεν το σήκωσε. Οι τιμές ακριβές και ακατέβατες για την προσφερόμενη ποιότητα, η θέα όλο και πιο αλλοιωμένη, το τοπίο εγκαταλελειμμένο, ο κοινωνικός ιστός διερρηγμένος, τα νερά όλο και λιγότερα, η οπτική όχληση από τα δίκτυα όλο και περισσότερα, τα καράβια όλο και πιο ακριβά, ο αέρας όλο να δυναμώνει τον Αύγουστο, κ.ο.κ.

Και εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Σύμφωνα με τη γενική τάξη πραγμάτων σε μια περιορισμένη (γεωγραφικά) κοινωνία όπως η κοινωνία της Τήνου, τί ποσοστό του πληθυσμού σηκώνει το σύστημα να ασχολείται με την οικοδομή; Και για πόσο διάστημα; Είναι δυνατόν το 60%+ του πληθυσμού να ζει από την οικοδομή σε ένα πεπερασμένο τόπο και να αναμένουμε αυτό να είναι ένα αειφόρο σύστημα που θα λειτουργεί σε βάθος χρόνου; Και αυτό χωρίς να επηρεάζει το άλλο 30%+ του πληθυσμού που πουλάει τουρισμό, δηλαδή ποιότητα και ομορφιά τοπίου;

Μάλλον όχι. Ο τόπος σηκώνει ένα συγκεκριμένο ποσοστό νέων κατασκευών. Από εκεί και πέρα μήπως είναι σαν βάζουμε τα κεφάλια μας στη λαιμητόμο;

(συνεχίζεται...)

Ιωάννα Παπασταθοπούλου
αρχιτέκτων- διαχειρίστρια αρχαιολογικής κληρονομιάς