Ξανά γεωργική ανάπτυξη στην Τήνο...

Ξανά γεωργική ανάπτυξη στην Τήνο…
του Δρ Γιάννη Ασπρόμουγκου, γεωπόνου-φυτοπαθολόγου

Ένα ξεχασμένο κείμενο που είχε διαβαστεί στο ΙΤΗΠ τον Νοέμβριο του 2012 στην παρουσίαση του βιβλίου του Αθ. Θεοδωράκη «Πίσω στο χωριό»


Πολλά είναι αυτά που λέγονται και γράφονται σχετικά, αλλά τώρα πια θα έπρεπε νάχουμε περάσει προ πολλού στην πράξη.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πυκνώσει οι αναφορές στο σημερινό θέμα. Δεν είναι πια αρκετό το εξοχικό στο χωριό για διακοπές το καλοκαίρι, ή τα σαββατοκύριακα του αστικού πληθυσμού. Τώρα πια μιλάμε για αντίστροφη εσωτερική μετανάστευση.

Έχει γεμίσει η τηλεόραση και το ιντερνέτ από αναφορές, που διαφημίζουν (πολλές φορές επιδερμικά, και λιγότερες φορές πιο επιτηδευμένα και ψαγμένα) την ενασχόληση με τα αγροτικά με αρκετά πομπώδες ύφος για γρήγορη και εξασφαλισμένη επιτυχία. Τις περισσότερες φορές αυτό είναι προς όφελος των πωλούντων την σχετική τεχνολογία (π.χ, τρούφες κ.α.).

Το πραγματικό ερώτημα είναι τι είναι πραγματοποιήσιμο και τι μπορεί να ωφελήσει πρώτα όλους εμάς, που βρεθήκαμε ξαφνικά στο δρόμο από τις παραλήψεις, τις παρανομίες και  την ανεπάρκεια άλλων. Η συμβολή μας στην αμαρτία είναι ότι τους ψηφίζουμε κάθε περίπου 4 χρόνια ανανεώνοντας την ανεπαρκή διαχείριση των κοινών.

Η κρίση είναι δική τους, κρίση των αγορών κεφαλαίου, αποτέλεσμα των τοξικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Η Ελλαδίτσα υπέκυψε σαν ο ποιο αδύναμος κρίκος: Το ποιο ανοργάνωτο κράτος με τον υπέρογκο αναποτελεσματικό διεφθαρμένο δημόσιο τομέα, την ανύπαρκτη πρωτογενή παραγωγή, το αρνητικό ισοζύγιο εξαγωγών εισαγωγών, τον υπερβολικό κρατικό και ιδιωτικό δανεισμό.

Η επιστροφή στο χωριό έχει δύο δυνατότητες σαν παραγωγικό σχήμα:

• Μας δίνει την δυνατότητα να παράγουμε εμείς αυτό που τρώμε και
• Μπορούμε κάτω από αρκετές προϋποθέσεις να παράγουμε γεωργικά προϊόντα για να τα εμπορευθούμε.

Το να παράγουμε αυτό που τρώμε είναι τεχνικά σχετικά εύκολο. Μας απελευθερώνει από το άγχος της πείνας που στα αστικά κέντρα είναι ήδη για πολλούς πρόβλημα. Μας κάνει ουσιαστικά ανεξάρτητους από την επιβολή εξουσίας των ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ.

Το να παράγουμε όμως αγροτικά προϊόντα για να τα εμπορευθούμε διαφέρει αρκετά από το πρώτο και πρέπει να γίνει με τα δεδομένα του σήμερα και όχι του χτες. Δεν μπορούμε να πούμε σήμερα τι παρήγαγε η Τήνος πριν 40 χρόνια για να κάνουμε τα ίδια σήμερα. Το τι παρήγαγε η Τήνος τότε είναι μια σημαντική πληροφορία για του τι είδους δυνατότητες υπάρχουν σήμερα. Μέχρι εκεί.

 Η σημερινή παραγωγική σκέψη πρέπει να έχει τα εξής στοιχεία:

• Την εντοπιότητα: τι υπαγορεύει το αιγαιοπελαγίτικο κλίμα (ευχή και κατάρα), ο δυνατός αέρας του νησιού, το ανάγλυφο του εδάφους, οι αναβαθμίδες, το περιορισμένο νερό άρδευσης, η εμπειρία και η παράδοση.
• Τι κόστος παραγωγής έχει αυτό σήμερα.
• Είναι εμπορεύσιμο σαν φρέσκο προϊόν ή η νησιωτικότητα επιβάλλει την μεταποίηση του
• Και το σημαντικότερο όλων: που, με πια τιμή, σε ποιες ποσότητες και πότε μπορεί να πουληθεί (έρευνα αγοράς- μάρκετινγκ)

Ο αγροτικός κόσμος διδάχθηκε στην κυριολεξία τόσα χρόνια να ζει επιδοτούμενος. Επιδότηση χωρίς ανάπτυξη.
Όταν δεν προσπαθείς να είσαι ανταγωνιστικός αποχαυνώνεσαι- δημοσιοϋπαλληλοποιήσαι.
Οι αποκοιμιστικές επιδοτήσεις στην Ευρώπη του φτωχού νότου για την εξίσωση με τον πλούσιο οργανωμένο βορρά κράτησαν δεκαετίες με αρνητικά αποτελέσματα, χωρίς να ιδρώνει το αυτί ούτε των παρεχόντων ούτε και των επωφελούμενων. Για τις  επιλογές αυτές ευθύνονται καθαρά οι κρατούντες τότε και τώρα. Το «Τσοβόλα δώσ'τα όλα» ήταν και ευρωπαϊκή πολιτική. Ευρωπαϊκή πολιτική ήταν και μια άλλη νοοτροπία π.χ. η ποσόστωση στο γάλα. Τα ίδια κριτήρια για το γάλα και το αμπέλι που ισχύουν για τις πεδιάδες του Βορρά ισχύουν και για τα βραχώδη νησιά του Αιγαίου. Εδώ πρέπει να χρεώσουμε την ευθύνη και σ΄αυτούς που μας αντιπροσώπευαν στην κοινότητα.

Σε αυτά πρέπει να προστεθεί το εξής: Αν οι άνθρωποι των αγορών καταλάβουν ότι κάτι έχει ψωμί θα την πέσουν και δεν θα αφήσουν περιθώρια για τους απλούς οικογενειάρχες. Αυτό πιθανά θα γίνει με την αγορά της κυκλαδίτικης γης, με την εγκατάσταση των «αιολικών πάρκων», με τον μαζικό τουρισμό, όπως ακριβώς έγινε με τις ιχθυοκαλλιέργειες θαλασσινών ψαριών και με τα κρασιά στην Σαντορίνη, τα λατομεία περλίτη και μπετονίτη της Μήλου, με το φρέσκο γάλα όπου μπορεί να παραχθεί με όρους αγοράς. Φυσικά σε κάθε τέτοια περίπτωση οι ντόπιοι πληθυσμοί θα απολαμβάνουν το ξεροκόμματο του μεροκάματου και θα είναι με αυτό υπερικανοποιημένοι.

Πως ξεφεύγουμε απ’ αυτό;

Αναζητούμε προϊόντα που ευδοκιμούν ειδικά εδώ, βλέπουμε την κίνησή τους στις αγορές, αναζητούμε την ποιότητα και την ποσότητα που είναι εμπορεύσιμη. Αν δεν μπορούμε να την έχουμε σε οικογενειακή βάση ψάχνουμε για συνεταίρους. Δεν γίνεται να είμαστε αποτελεσματικοί εμπορικά σε ατομική βάση. Θα μας εκμεταλλευτούν οι μεσάζοντες γιατί εμείς το επιτρέπουμε. Αυτά που ακούγονται σαν περίεργα εξωτικά προϊόντα, που εύκολα αποδίδουν, να τα εξετάζουμε με αρκετά κριτική ματιά.

Στην Τήνο μπορούν σίγουρα να  παραχθούν, να μεταποιηθούν και να γίνουν εμπορεύσιμα σε συνθήκες σημερινής αγοράς (αφού πάρουν τις σχετικές αδειοδοτήσεις και πιστοποιήσεις......): μέλι
ξερά σύκα, ελιές και λάδι, κρασί, ρακί και πετιμέζι, παραδοσιακά τυριά και αλλαντικά, αγκινάρα, κάπαρη, επεξεργασμένα αρωματικά και φαρμακευτικά (εδώ πάει και η αγκινάρα) μαζί με την παραγωγή των αιθέριων και των φαρμακευτικών ουσιών, χυμοποιημένα εσπεριδοειδή, πιστοποιημένη για την νησιωτική ποιότητά της κτηνοτροφία με αλλαγή του ζωικού κεφαλαίου σε λιτοδίαιτα ζώα που μπορεί να θρέψει ο τόπος, κηπευτικά ή φρούτα για την εσωτερική ή καλοκαιρινή αγορά και σίγουρα πολλά άλλα, που μπορούν να προκριθούν από τα κριτήρια που αναφέρθηκαν παραπάνω.