Για μια πολιτική για τον πολιτισμό

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ www.enet.gr

Ο πολιτισμός και η πολιτική περί τον πολιτισμό είναι η συνεχής αγωνία και μόνιμη επωδός των κειμένων του νεοελληνιστή φιλολόγου Λαοκράτη Βάσση. Ο πολιτισμός ως πρόταση ζωής, ως αξιακό σύστημα φιλτραρισμένο στην παγκόσμια παράδοση και στην πλούσια κληρονομιά των αρχαίων Ελλήνων. Ο πολιτισμός ως παιδεία, γλώσσα, ελευθερία, δίκαιο, δημοκρατία, αισθητική, εξανθρωπισμός, αρμονία, αξιοπρέπεια.

Ο συγγραφέας δεν επαναπαύεται στη γνώση που του προσέφερε η επιστήμη της φιλολογίας. Αντλεί απ' αυτήν οτιδήποτε μπορεί να γίνει κτήμα κοινό και ικανό να αναδείξει το μεγαλείο του ανθρώπου στην καθημερινότητά του. Αποτέλεσμα της άντλησης είναι ένας ποταμός προτάσεων, που θα μπορούσαν να μας βγάλουν από το τέλμα της υλόφρονης ζωής μας, από τον χυδαίο υλισμό και άκρατο καταναλωτισμό που μαστίζουν τις κοινωνίες του 21ου αιώνα στη χώρα μας και αλλαχού.

Λάτρης της ελληνικής παιδείας, βγαλμένης μέσα από τα αρχαία κείμενα και το διάβα ανά τους αιώνες της ελληνικής γλώσσας και παράδοσης, καταλήγει σε απτές προτάσεις, που χρειάζονται όμως πολιτική βούληση για την υλοποίησή τους. Συνοπτικά, τις καταθέτει ως εξής:

α) Σωστά οργανωμένη Παιδεία των Ελλήνων με ευρωπαϊκή και οικουμενική συνείδηση.
β) Ποιοτικός αναπροσδιορισμός του πολιτιστικού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (έξοχη πρόταση με πολιτικές προεκτάσεις, που θίγουν την ερήμωση της ελληνικής περιφέρειας και υμνούν τις αρχές και τις δυνατότητες της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας).
γ) Ποιοτικός αναπροσδιορισμός του πολιτιστικού ρόλου των media, που έχουν γίνει το κυρίαρχο μέσο διαμόρφωσης και (παρα)μόρφωσης της συνείδησής μας.
δ) Ενίσχυση των πηγών του ελλαδικού πολιτισμού, για δημιουργική υπέρβαση του μουσειακού και φολκλορικού είδους, που επικρατεί.
ε) Αξιοποίηση της αρχαίας, βυζαντινής και νεότερης κληρονομιάς (εμπνευσμένη αξιοποίηση αρχαιολογικών χώρων, μουσείων κ.λπ.).
στ) Σωστή πολιτική για τον εκτός ορίων Ελληνισμό.
ζ) Ενίσχυση των ανά τον κόσμο Κέντρων Μελέτης του ελληνικού πληθυσμού, ακόμη και δημιουργία τριών υπερατλαντικών μουσείων με έδρες την Αριζόνα (ΗΠΑ), τη Μελβούρνη (Αυστραλία) και το Τορόντο (Καναδάς) όπου υπάρχει ζωντανός ομογενειακός Ελληνισμός.
η) Κατεπείγουσα χάραξη πολιτιστικής πολιτικής για τους μετανάστες (μακριά από τις θέσεις των υπέρμαχων της εθνοφυλετικής πολιτιστικής καθαρότητας και αυτές των υπέρμαχων μιας ανέξοδης, ιδεολογηματικής πολυπολιτισμικότητας).
θ) Ανατροφοδότηση του πνευματικού και πολιτιστικού ρόλου της ελληνικής Ορθοδοξίας, πέρα και έξω από εθναρχικές λαϊκιστικές λογικές, που τρέφονται αλλά και τρέφουν την ελλαδική μικρόνοια.
ι) Ενίσχυση της τουριστικής πολιτικής, έξω από τις επιφανειακές φολκλορικές λογικές...
ια) Δημιουργία Μεγάλης Βιβλιοθήκης της Γραμματείας του Ελληνισμού και τριών κέντρων σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου, ενός κλασικού (Αθήνα ή Δελφοί), ενός βυζαντινού (Θεσσαλονίκη) κι ενός νεοελληνικού (Ιωάννινα).
ιβ) Είναι αναγκαία η παρέμβαση της κοινωνίας των πολιτών.

Προτάσεις με μέτρο και σοφία, απτές, εκτελεστέες. Δεικνύουν ρητά τη σφαιρικότητα της γνώσης του συγγραφέα μέσα από την πολύχρονη διατριβή του με τη δυνατή λύση της πολιτιστικής μας φτώχειας.

Ολα αυτά, σημειώνει ο συγγραφέας, θα προέλθουν με όρους γόνιμου και δημιουργικού διαλόγου και με το παρελθόν και με το παρόν όλων των εκφάνσεων του ανθρώπινου πολιτισμού (λόγος, τέχνη, επιστήμη, διατροφή κ.λπ.).

Χαρακτηριστικό δείγμα της ευρύτητας του πνεύματος και της ήπιας ριζοσπαστικότητας του Λ. Βάσση είναι το κείμενο για το περιβόητο βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού. Στρέφεται με παρρησία κατά των αλληλοτροφοδοτούμενων πόλων του εθνικισμού και της «εθνικής αποδόμησης», της απατηλής ήγουν σύγκρουσης «εθνικιστών» και «αντιεθνικιστών». Ο ίδιος το κατακρίνει σημειώνοντας ότι πάσχει τόσο φιλοσοφικώς όσο και επιστημονικώς και διδακτικώς.

Σημαντικά είναι επίσης τα πολιτικά του κείμενα, στα οποία αναδεικνύεται η βαθιά δημοκρατική του σκέψη και η «ανοιχτοσύνη» σε εναλλακτικές μορφές διακυβέρνησης.

Κείμενα του μέτρου και της πράξης, κείμενα καταπραϋντικά και παιδαγωγικά. Πρότυπα για όσους διακονούν τον πολιτισμό και την Παιδεία, αλλά και τον δημοσιογραφικό λόγο, που έχει πάψει προ πολλού να είναι ήπιος και σφαιρικός, αντιεξουσιαστικός και προπομπός όσων δεν έχουν φωνή. *

**Για το βιβλίο θα μιλήσουν απόψε, στις 19.30, στη «Στοά του βιβλίου» (Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου, Αρσάκειο Μέγαρο) οι Γιώργης Γιατρομανωλάκης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Ξυδάκης, δημοσιογράφος, Γιάννης Πανούσης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, και Στάθης Σταυρόπουλος (της «Ε»), δημοσιογράφος-σκιτσογράφος. Θα παρέμβει ο πρ. πρόεδρος του ΣΥΝ Νίκος Κωνσταντόπουλος και θα συντονίζει ο Παναγιώτης Νούτσος, καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

To βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ταξιδευτής www.taxideftis.gr