Έκθεση: Η κατοικία στην Ελλάδα από τον 20ό στον 21ο αιώνα- 20 Ιανουαρίου έως 15 Μαρτίου στο Μουσείο Mπενάκη

Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες δεν σημαίνει κατ ανάγκη και αντίστοιχη άνοδο της κουλτούρας, της αισθητικής αντίληψης και παιδείας. Αυτή τη διαπίστωση του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής δεν θα αντιληφθούμε ιδιαίτερα στην έκθεση «Η κατοικία στην Ελλάδα από τον 20ό στον 21ο αιώνα», που διοργανώνει στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς, 21 Ιανουαρίου - 15 Μαρτίου), καθώς έχουν επιλεγεί «θετικά δείγματα». Κι αυτό γιατί «κακά δείγματα βλέπουμε γύρω μας κάθε μέρα», όπως μας είπε η διευθύντρια του Ινστιτούτου Μαριάννα Μηλιώνη.

Η έκθεση, η οποία έχει στόχο το «άνοιγμα» της αρχιτεκτονικής σε ένα ευρύτερο κοινό που μέχρι τώρα προσεγγίζει την κατοικία κυρίως από την εμπορική της διάσταση, και ο συσχετισμός της με τα σύγχρονα υλικά και τις νέες τεχνολογίες, έρχονται σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία σε παγκόσμιο επίπεδο αναβιώνει το ενδιαφέρον για την κατοικία, περιθωριοποιημένη επί δεκαετίες σε επίπεδο εκθέσεων. Η «στροφή» ξεκίνησε το 2006 από την Μπιενάλε Βενετίας, για τη σύγχρονη μητρόπολη, και συνεχίστηκε με σειρά διεθνών εκθέσεων σε μουσεία, φτάνοντας στη φετινή Μπιενάλε Βενετίας, όπου η ιταλική συμμετοχή ήταν «Η Ιταλία ψάχνει σπίτι».

Πολυκατοικία στα Ιλίσια, έργο της Σοφίας ΤσιράκηΗ έκθεση προετοιμάζεται σχεδόν ένα χρόνο, με ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής σε αρχιτέκτονες. Μια πενταμελής επιτροπή αρχιτεκτόνων (Δ. Φατούρος, Κ. Κυριακίδης, Ν. Καλογεράς, Σπ. Ραφτόπουλος και Αλ. Τομπάζης) επέλεξε από τις 175 συμμετοχές περίπου 75, με στόχο την παρουσίαση των φάσεων εξέλιξης και των τάσεων αρχιτεκτονικής των κατοικιών από τον 20ό στον 21ο αιώνα.

Από τα επιλεγμένα έργα 62% είναι μονοκατοικίες, 16% πολυκατοικίες και 22% μικρά συγκροτήματα. Το 64% βρίσκεται στις πόλεις, ενώ το 36% στην ύπαιθρο. Επίσης, το 48% του συνόλου των έργων προέρχεται από το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, όπου το 14% βρίσκεται στο κέντρο και το 86% στα προάστια, γεγονός που δείχνει τον κορεσμό του κέντρου και τον μικρό ρυθμό ανακαίνισης παλαιότερων κτιρίων.

Η έκθεση θα είναι εντυπωσιακή. Κάθε έργο θα παρουσιάζεται σε δύο πανέλα, 70 χ 100 έκαστο, με σχέδια και φωτογραφίες, αλλά και σε μακέτα. Εντονο είναι το στοιχείο της αφαίρεσης και του μινιμαλισμού.

Ορισμένα κτίρια, παρατηρούν οι επιμελητές Αλέξανδρος Τομπάζης και Σταύρος Γυφτόπουλος, αυτοχαρακτηρίζονται ως βιοκλιματικά, «σαν το είδος αυτό να αποτελεί κάποια ιδιαίτερη κατηγορία έργων και όχι όλα τα έργα όπως θα έπρεπε». «Τα θέματα ενός οικο-λογικού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού έχουν ακόμη δρόμο μπροστά τους», εκτιμούν.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Η έκθεση αναμένεται να αναδείξει σοβαρά προβλήματα, στον τομέα της κατοικίας, που θα συζητηθούν σε στρογγυλά τραπέζια. Να τι διαπιστώνουν, μεταξύ άλλων, οι δύο επιμελητές: «Η επώνυμη αρχιτεκτονική παραγωγή στον τομέα της κατοικίας έχει εξελιχθεί από τη μεμονωμένη χαμηλή αστική κατοικία του συνεχούς ή πανταχόθεν ελεύθερου οικοδομικού συστήματος, στην παντελή δόμηση της πολυώροφης αστικής πολυκατοικίας. Από εκεί πέρασε στην άνευ προηγουμένου αραιή δόμηση των προαστίων και της υπαίθρου». Οι επιμελητές επισημαίνουν επίσης «την παντελή έλλειψη οργανωμένης δόμησης» και την απουσία «σχεδιασμού του γενικότερου περιβάλλοντος χώρου και τη σύνθετη οργάνωση ευρύτερων αναπτύξεων».

Δήμητρα Ρουμπούλα http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11380&subid=2&tag=8777&pubid=2074779