Οι «αθόρυβες» κατεδαφίσεις- Μεσοπολεμικά κτίρια στην Αθήνα γκρεμίζονται πριν προλάβουν να πάρουν το «χρίσμα» του διατηρητέου

Δημητρης Ρηγοπουλος http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_16/01/2009_299432

Τα ξεριζωμένα κάγκελα από τη διπλοκατοικία της οδού Ραβινέ 15 ισοδυναμεί με μια ακόμα χαμένη μάχη για την Αθήνα. Το όμορφο αυτό μεσοπολεμικό σπίτι σ’ έναν από τους πιο ήσυχους και ατμοσφαιρικούς δρόμους του κέντρου, στην «πλάτη» του Ευαγγελισμού, δεν έχει ακόμα πολλές ημέρες ζωής. Η άδεια κατεδάφισης εκδόθηκε παρά την κινητοποίηση ευαισθητοποιημένων πολιτών και της διαδικτυακής ιστοσελίδας Monumenta.

Είναι πολύ ευρύτερο το θέμα. Οι κατεδαφίσεις μεσοπολεμικών κτιρίων πυκνώνουν επικίνδυνα. Η απουσία αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου για την αρχιτεκτονική παραγωγή από το 1909 και μετά (όπως είναι γνωστό ο νόμος προστατεύει όλα τα κτίρια που χτίστηκαν πριν από 100 χρόνια) θέτει σε κίνδυνο ένα μεγάλο μέρος του κτιριακού αποθέματος του 20ού αιώνα. Ο,τι απέμεινε, για την ακρίβεια...

Και, φυσικά, η διπλοκατοικία της οδού Ραβινέ δεν είναι η μοναδική. Πέρυσι το Πάσχα, τη Μεγάλη Εβδομάδα, κατεδαφίστηκε ένα ακόμα σπίτι, στην οδό Δημοκρίτου 16, στο κέντρο του Κολωνακίου. Δίπλα στο κτίριο του Λυκείου των Ελληνίδων, συγκροτούσαν μαζί ένα ενδιαφέρον μέτωπο που τώρα χάθηκε για πάντα. Σήμερα, το άδειο οικόπεδο χρησιμοποιείται σαν οργανωμένος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.

Και στις δύο περιπτώσεις οι άδειες κατεδάφισης εκδόθηκαν χωρίς να υπάρξει οποιαδήποτε παρέμβαση εκ μέρους των τοπικών ΕΠΑΕ (Επιτροπές Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου). Θα έπρεπε να έχουν ενεργοποιηθεί; Επισήμως, δεν είναι υποχρεωμένες. Αλλά η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων τις έχει ειδοποιήσει να ενημερώνεται σε κάθε περίπτωση έκδοσης άδειας κατεδάφισης, ακόμα και για πολύ μεταγενέστερες κατασκευές (της δεκαετίας του ’70, για παράδειγμα). Αυτό που πρακτικά συμβαίνει είναι να ειδοποιούνται σποραδικά οι Εφορείες χωρίς πάντα συμπαγή αξιολογικά κριτήρια. Ετσι ζητείται η άποψη της Εφορείας για ασήμαντα σπίτια και αγνοείται σε περιπτώσεις όπως αυτή της οδού Ραβινέ ή της μονοκατοικίας στη Δημοκρίτου. Αλλά ακόμα και η παρέμβαση της ΕΠΑΕ δεν εγγυάται τη σωτηρία ενός κτιρίου. Μία από τις πιο όμορφες και εντυπωσιακές (λόγω κλίμακας και διάταξης) μεσοπολεμικές πολυκατοικίες της Αθήνας, στη συμβολή της οδού Παπαδιαμαντοπούλου με την Αιγινήτου, κινδυνεύει να κατεδαφιστεί. Εδώ η ΕΠΑΕ έστειλε τον φάκελο του κτιρίου στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες απέρριψε τον χαρακτηρισμό του. Η πολυκατοικία χτίστηκε το 1931 και είναι έργο του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Αγγελίδη.

Το δυστύχημα είναι ότι η κινητοποίηση των πολιτών είναι μοιραία πάντα ένα βήμα πίσω από τις προσπάθειες των εκάστοτε ιδιοκτητών που επιθυμούν (νομίμως) να αξιοποιήσουν την περιουσία τους. Ετσι, η αλληλογραφία ανάμεσα στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και την ομάδα του «Monumenta» έλαβε χώρα ενώ οι μπουλντόζες ζέσταιναν τις μηχανές τους. Ολα αυτά τα παθαίνουμε γιατί ακόμα δεν διαθέτουμε μια αξιολογική λίστα με τα σημαντικότερα κτίρια από τον Μεσοπόλεμο και μετά, άξια να προστατευθούν. Οσο είμαστε στα τυφλά, είμαστε καταδικασμένοι να κυνηγάμε τη σκιά μας.