Απ'την Πάρο στο Στάρι Γκραντ

Ζωγια Κουταλιανου

Οι αμπελώνες και οι ελαιώνες εκτείνονται όσο φτάνει το μάτι και διακόπτονται μόνο από βιολετιές νησίδες από φυτείες λεβάντας. Το τοπίο διατρέχουν οι ξερολιθιές, που ορίζουν τα επιμέρους αγροτεμάχια, ενώ στους λόφους οι αναβαθμίδες, επίσης από πέτρα, δημιουργούν οριζόντια επίπεδα συγκρατώντας το εύφορο χώμα. Η παραπάνω «μεσογειακή εικόνα», μολονότι άκρως οικεία για τον ταξιδευτή της ελληνικής υπαίθρου, δεν απαντάται στην Ελλάδα.

Η πεδιάδα του Στάρι Γκραντ στην καρδιά του κροατικού νησιού Χβαρ, στην Αδριατική Θάλασσα, έναντι της Δαλματίας, είναι η πλέον εύφορη μεταξύ των νησιωτικών εδαφών της περιοχής, από όπου παράγονται ελαιόλαδο, κρασί και αιθέριο ελαίο λεβάντας. Ωστόσο, αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι ότι οι ελαιώνες και τα αμπέλια στην περιοχή υπάρχουν από αρχαιοτάτων χρόνων, όπως και οι ξερολιθιές της, το σύστημα απορροής βρόχινων υδάτων και οι στέρνες, καθώς και οι πέτρινες θολωτές μικρές αγροτικές αποθήκες.

Πρόκειται για δημιουργήματα των αρχαίων Ελλήνων, που χρονολογούνται από τον 4ο π. Χ. αιώνα. Το 385 - 384 π. Χ. οι Ιωνες έφτασαν στην περιοχή από την Πάρο, καλεσμένοι του τυράννου των Συρακουσών Διονύσιου, προκειμένου να ιδρύσουν μια αποικία. Καμιά εκατοστή οικογένειες Παριανών κατέφτασαν στο νησί και ίδρυσαν το Φάρο, μια πόλη–κράτος στα βόρεια του νησιού, η οποία είχε εξαρχής αγροτικό χαρακτήρα.

2.400 χρόνια μετά

Μέχρι σήμερα, 2.400 χρόνια μετά, οι αρχαιοελληνικές ξερολιθιές και αναβαθμίδες παραμένουν στη θέση τους, καθώς γενεές επί γενεών φροντίζουν να τις συντηρούν, αξιοποιώντας το ίδιο παραδοσιακό υλικό, την πέτρα. Είκοσι τέσσερις αιώνες μετά, εξακολουθούν να ορίζουν τα αγροτεμάχια που είχαν μοιράσει μεταξύ τους οι Παριανοί, διαιρώντας τη γη σε εβδομήντα πέντε παραλληλόγραμμα τμήματα, το καθένα απ’ τα οποία με διαστάσεις 900x180 μέτρα.

Ετσι, η πεδιάδα του Στάρι Γκραντ, μια έκταση 16,2 εκταρίων (162 στρεμμμάτων), αποτελεί σήμερα «το πιο αρχαίο και καλοδιατηρημένο δείγμα του γεωμετρικού συστήματος διανομής γης που εφάρμοσαν οι αρχαίοι Ελληνες, στη Μεσόγειο και την Ευρώπη». Ως τέτοιο, το Στάρι Γκραντ εντάχθηκε στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO τον Ιούλιο του 2008, καθώς «περιλαμβάνει τις ίδιες αγροτικές καλλιέργειες που αποδείχτηκαν βιώσιμες στη διάρκεια αιώνων και είναι παράδειγμα ενός παραδοσιακού οικισμού που σήμερα απειλείται από το σύγχρονο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης», όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της απόφασης του διεθνούς οργανισμού.

Στο μεταξύ, στον αρχαίο οικισμό του Φάρου έχουν βρεθεί τμήματα περίπου εξήντα κατοικιών των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων στη διάρκεια τριάντα ετών ανασκαφών που διενήργησαν ντόπιοι, Σλοβένοι, Βρετανοί και Καναδοί αρχαιολόγοι, με τη χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ ανασκαφές πραγματοποιεί σήμερα το μουσείο του Στάρι Γκραντ, σε τρεις αίθουσες του οποίου φυλάσσονται τα ευρήματα, αποτελώντας τη μόνιμη συλλογή του.

Σήμερα, πάντως, το Χβαρ, το μεγαλύτερο από τα τέσσερα κροατικά νησιά, με πληθυσμό περί τους έντεκα χιλιάδες κατοίκους (η πόλη του Στάρι Γκραντ αριθμεί σήμερα περίπου 2.400 μόνιμους κατοίκους), εκτός από παραγωγός ελαιολάδου, λευκού και κόκκινου κρασιού καθώς και αιθέριου ελαίου λεβάντας, βρίσκεται μεταξύ των δέκα «πιο ηλιόλουστων σημείων του κόσμου» –όπως αρέσκονται να διαφημίζουν τον τόπο τους οι τοπικές αρχές– προσελκύοντας χιλιάδες τουρίστες κυρίως από την Ιταλία, τη Γερμανία και την Τσεχία. Σύμφωνα με στοιχεία του δήμου, το 2009 το νησί επισκέφτηκαν περισσότεροι από 200.000 τουρίστες, που διανυκτέρευσαν συνολικά για περισσότερες από ένα εκατομμύριο βραδιές.

Οι εντυπωσιακές βραχώδεις ακτές στα νότια παράλια του νησιού και οι αμμώδεις παραλίες στα βόρεια έλκουν δύτες σκαφάνδρων και σέρφερ, ενώ η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά (αρχαιοελληνική, ελληνιστική, ρωμαϊκή, ενετική και γοτθική) προσελκύει φίλους του εναλλακτικού τουρισμού.

Προβολή της περιοχής

«Η ένταξή μας στον κατάλογο της UNESCO, για την οποία είμαστε υπερήφανοι, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον τόπο, διότι συμβάλλει στην προβολή της περιοχής, η οποία προσελκύει επισκέπτες χάρη στην ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της», είπε στην «Κ» η δήμαρχος του Στάρι Γκραντ, κ. Ντούρντιτσα Πλάντσιτς.

Το Χβαρ και το Στάρι Γκραντ επισκέφθηκε το 2007 και αντιπροσωπεία από την Πάρο, καθώς οι δύο τόποι έχουν αδελφοποιηθεί από το 2003, όταν αντίστοιχη αντιπροσωπεία του Στάρι Γκραντ κατέφτασε στο ελληνικό νησί.

Πηγή: http://news.kathimerini.gr/

Περισσότερα για το Stari Grad στην ιστοσελίδα της UNESCO