130.000 ετών οι πρώτοι ναυτικοί

Η αναφορά μιας ανακάλυψης από το πρώτο αρχαιολογικό περιοδικό διεθνώς είναι σίγουρα πολύ σημαντική για τον επιστήμονα που ήταν επικεφαλής. Αλλά η Ελένη Παναγοπούλου, από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος μιλά γι’ αυτό με τον δικό της τρόπο. «Είναι βεβαίως πολύ σημαντική στιγμή», λέει στο «Εθνος». «Ωστόσο, η ίδια η στιγμή της ανακάλυψης είναι ανυπέρβλητη».

Η κ. Παναγοπούλου με τον Τόμας Στράσερ και σε συνεργασία με τον Κέτρις Ράνελ έκαναν εκτεταμένες έρευνες στην περιοχή του Πλακιά στη Νότια Κρήτη με στόχο τον εντοπισμό μεσολιθικών καταλοίπων (10.000-7.000 π.Χ.). Η ομάδα ανακάλυψε όχι μόνο μεσολιθικές, αλλά και παλαιολιθικές θέσεις στο φαράγγι του Πρέβελη, που χρονολογούνται από το 130.000-700.000 πριν από σήμερα.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2008 και 2009 σε συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών.
Η ερευνήτρια και ο καθηγητής Ράνελ είχαν βρει μεσολιθικά κατάλοιπα σε διάφορες θέσεις στο Αιγαίο. Στόχευσαν στην Κρήτη με τα αποτελέσματα ενός συγκεκριμένου μοντέλου αποκατάστασης του παλαιοπεριβάλλοντος. Αδιαμφισβήτητα τεκμήρια κατοίκησης της νήσου πριν από τη Νεολιθική περίοδο (7.000-3000 π.Χ.) δεν είχαν εντοπισθεί μέχρι τώρα.
Η ομάδα ερεύνησε την παράκτια ζώνη από τον Πλακιά μέχρι τον Αγιο Παύλο. Τα παλαιολιθικά εντοπίστηκαν σε στρώματα χαλαζία σε ανυψωμένες θαλάσσιες αναβαθμίδες, τις οποίες οι γεωλόγοι χρονολογούν τουλάχιστον στα 130.000 χρόνια.
Τα εργαλεία (χειροπελέκεις και τσεκούρια) παραπέμπουν στην Αχελαία πολιτισμική παράδοση, η οποία συνδέεται με τους Χόμο Χαϊντελμπεργκένσις και Χόμο Ερέκτους (παρακλάδια του Χόμο Σάπιενς). Δεδομένου ότι η Κρήτη ήταν και τότε νησί, αποτελούν την αρχαιότερη ένδειξη πρώιμης ναυσιπλοΐας, διεθνώς.

Παραθαλάσσια

Οπως δείχνουν τα αποτελέσματα από τα πρανή, τα σπήλαια ήταν παραθαλάσσια κατά την παλαιολιθική περίοδο. Λόγω των πολλών τεκτονικών μεταβολών ωστόσο, σήμερα βρίσκονται στην ενδοχώρα.
Η κ. Παναγοπούλου σημειώνει πως τώρα διεξάγονται έρευνες σε εργαστήρια των Ηνωμένων Πολιτειών ως προς τις χρονολογήσεις. «Τα δεδομένα για εκείνες τις περιόδους ανατρέπονται διαρκώς, άλλωστε», τονίζει.
Τα αποτελέσματα της έρευνας όχι μόνον τεκμηριώνουν θαλάσσια ταξίδια στη Μεσόγειο δεκάδες χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά μεταβάλλουν και την εκτίμηση των γνωσιακών ικανοτήτων των πρώιμων μορφών του ανθρώπου.
Το επόμενο βήμα θα είναι η αναζήτηση μεσολιθικών εργαλείων, με ανασκαφικές μεθόδους, καθώς «δίνουν ακριβέστερες χρονολογήσεις. Αν εξασφαλίσουμε αυτές, μπορούμε να επεκταθούμε και πιο πίσω».
Θα ακολουθήσουν έρευνες και σε άλλα σημεία του νησιού, όλες με χρηματοδοτήσεις από διεθνή ιδρύματα. Η ελπίδα της αρχαιολόγου είναι να καταφέρει κάποτε το υπουργείο Πολιτισμού με τα πενιχρά οικονομικά να διαθέσει κάποιους πόρους στα παλαιολιθικά. Αναγνωρίζει πως στην Ελλάδα έχουμε δικαιολογημένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα κλασικά και στηρίζεται στους νεότερους για διεύρυνση των ορίων.

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ

Στο πρόγραμμα συνεργάζονται επιστήμονες με διαφορετικές ειδικότητες: αρχαιολόγοι (και μάλιστα παλαιοανθρωπολόγοι), γεωλόγοι, ειδικοί στα φυτικά κατάλοιπα κ.ά.

Αγγελική Κώττη
http://www.ethnos.gr/