Αναδεικνύεται το Ευπαλίνειο όρυγμα

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ http://www.enet.gr/

Με συντονιστή τον Κώστα Ζάμπα, γνωστό από τα έργα της Ακρόπολης, ολοκληρώνονται οι μελέτες αποκατάστασης του 2.500 ετών υδραγωγείου.

Οι Σαμιώτες, το 1883, αντί να χτίσουν ένα μεγάλο λίθινο τοξωτό γεφύρι προτίμησαν να αναστηλώσουν το Ευπαλίνειο όρυγμα, ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα της αρχαιότητας. Πρόκειται για το υδραγωγείο που σχεδίασε και κατασκεύασε ο Ευπαλίνος λύνοντας το πρόβλημα υδροδότησης της Σάμου. Ο ευφυής αυτός αρχιτέκτονας-μηχανικός κατάφερε να φέρει εντός των τειχών της πόλης νερό από μια μεγάλη πηγή που βρισκόταν στην περιοχή των Αγιάδων, πίσω από το βουνό το οποίο την προστάτευε από Βορρά. Η πηγή ήταν σε απόσταση 3 χλμ. και χρειάστηκε να τρυπηθούν η βόρεια και η νότια πλαγιά του όρους Κάστρου και να διαμορφωθεί μια σήραγγα μήκους 1.036 μέτρων για να περάσει το νερό. Η διάνοιξη ξεκίνησε συγχρόνως και από τις δύο πλευρές του βουνού. Οι δύο σήραγγες συναντήθηκαν κάτω από την κορυφή του βουνού, σε βάθος 175 μέτρων.

Το μνημείο αυτό σήμερα, που σώζει και μερικές πολύτιμες αρχαϊκές επιγραφές, έχει σε διάφορα σημεία κάποια στατικά προβλήματα. Λόγω των επικίνδυνων αυτών τμημάτων τα τελευταία χρόνια έχει περιοριστεί η διαδρομή επίσκεψης στα 100 μ. (από τα 500 μ. που ήταν παλιότερα) όσων πηγαίνουν να το δουν, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, κατατάσσοντας το μνημείο 29ο σε επισκεψιμότητα σε όλη την Ελλάδα.

Παρ' όλα τα προβλήματα που παρουσιάζει, θεωρείται ότι το Ευπαλίνειο βρίσκεται συνολικά σε αξιοθαύμαστη κατάσταση διατήρησης, αν υπολογίσει κάποιος πως πρόκειται για ένα τεχνικό έργο ηλικίας άνω των 2.500 χρόνων. Τα περισσσότερα προβλήματά του είναι τοπικά. Αλλά μερικά θεωρούνται κρίσιμα για τη διατήρησή του. Γι' αυτό έχουν δρομολογηθεί εκτεταμένα έργα αποκατάστασης και ανάδειξής του (με προϋπολογισμό ύψους 9 εκατ. ευρώ). Η ιδέα για μια συστηματική μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης του Ευπαλίνειου ανήκει σε μια ομάδα επιστημόνων της Εγνατίας Οδού Α.Ε. (ΕΟΑΕ) που το επισκέφθηκαν τον Απρίλιο του 2008 και ετοίμασαν μια εμπεριστατωμένη έκθεση με τις απαιτούμενες μελέτες. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τις ενέκρινε ομόφωνα τον περασμένο Μάιο και τώρα έχουν προχωρήσει και βρίσκονται στο στάδιο ολοκλήρωσης της μελέτης εφαρμογής. Συντονιστής της πολυμελούς διεπιστημονικής ομάδας, που έχει αναλάβει τις μελέτες του έργου, έχει οριστεί ο πολ. μηχανικός Κώστας Ζάμπας, γνωστός από τα έργα της Ακρόπολης.

Κινδυνεύουν αρχαϊκές επιγραφές

Πρόσφατα εγκρίθηκε από το ΚΑΣ και η μελέτη συντήρησης της αρχαϊκής «επένδυσης» της υπόγειας σήραγγας, που σε διάφορα σημεία της οροφής έχει ρωγμές και ετοιμόρροπες αποφλοιώσεις. Συνεπεία αυτής της κατάστασης κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και οι αρχαϊκές επιγραφές που σώζονται ακόμη. Η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων Μνημείων, που εκπόνησε τη σχετική μελέτη, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου. «Οι επιγραφές και σημάνσεις κόκκινου χρώματος πρέπει επειγόντως να στερεωθούν γιατί παρουσιάζουν σοβαρή αστάθεια και απομακρύνονται εύκολα με απλή τριβή». Πρόκειται για χαράγματα ονομάτων (ΑΣΒΙΔΕΩ, ΑΡΙΣΤΙΔΩ, ΦΑΙΔΕΩ) και για έναν πανηγυρισμό «ΠΑΡΑΔΕΓΜΑ» για τη διάνοιξη της σήραγγας.

Το ίδιο πρόβλημα αστάθειας παρουσιάζουν και οι ενθυμητικές επιγραφές του 19ου αι. γιατί βρίσκονται πάνω σε ετοιμόρροπες πλάκες και είναι γραμμένες με κάρβουνο ή μολύβι. Συνεπώς κινδυνεύουν να σβηστούν, ιδίως στα σημεία όπου υπάρχει συνεχής ροή νερού.

Περισσότερα για το Ευπαλίνειο όρυγμα ΕΔΩ