Κάθομαι μπροστά στο computer μου. Έχω αρκετό υλικό από την έρευνα για να το δημοσιεύσω σαν μια λαογραφική έρευνα πεδίου. Πιστεύω όμως ότι δεν έχει νόημα. Θα είναι ένα άλλο βιβλίο με πολλές πληροφορίες, κάποιες σημαντικές, που θα έχουν πολύ μικρή ανταπόκριση.Ο κόσμος που μου έδωσε τις πληροφορίες έχει δώσει κομμάτι από τον εαυτό του, την ψυχή του. Εγώ έζησα πολύ ωραίες στιγμές, γνώρισα πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους και έμαθα πράγματα, για μένα, σημαντικά. Όμως γενικότερα ο κόσμος γυρίζει τη πλάτη του σε όλα αυτά. Τα λαογραφικά είναι «λαογραφικά»! Όλη η δουλειά θα μπει τελικά σε ένα σκονισμένο ράφι, σε σκονισμένη βιβλιοθήκη για να το ζητήσει κάποιος ειδικός κάποια στιγμή στο μέλλον. Όλο αυτό μοιάζει σαν ένα μνημόσυνο ενός πολιτισμού που σιγά-σιγά ξεχνιέται. Οι καταγραφές χρειάζονται για την απρόσωπη «επιστήμη» αλλά εμένα αυτό δεν με ενδιαφέρει τόσο.
Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Δεν είναι όμως το μόνο πρόβλημα ή όλο το πρόβλημα. Υπάρχουν μια σειρά από θέματα που δίνουν διαφορετική χροιά σ’ αυτό τον προβληματισμό μου. Πιστεύω ότι μόνο αν εξεταστούν και αντιμετωπισθούν αυτά, τότε μόνο θα μπορεί κανείς να αξιοποιήσει τέτοιες πληροφορίες και το παρελθόν θα μπορεί να οδηγήσει το μέλλον παραγωγικά, όπως πάντα το έκανε.
Εδώ, πλέον, θα πρέπει όλα αυτά να περιγραφούν και να παρουσιαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε η καταγραφή που έγινε να πάψει να απευθύνεται σε πολύ ειδικούς. Παράλληλα η επιστήμη να μην είναι στείρα ακαδημαϊκή, να μην ασχολείται μόνον με τον εαυτό της αλλά να βοηθά στη δημιουργία και τη συνέχεια.
Η αρχική μου σκέψη ήταν να χρησιμοποιηθεί όλο αυτό το υλικό για να γίνει ένας περίπατος στο νησί με αφηγήσεις για τα διάφορα ενδιαφέροντα μέρη με τα ίδια τα λόγια των κατοίκων. Να ζωντανέψει ο χώρος με τις ιστορίες τους. Μια συνέχεια της Γιορτής των Παραμυθιών. Αν και αρχικά μου φάνηκε σαν μια καλή ιδέα, μόνο έμμεσα θα μπορούσε να αναδείξει τον προβληματισμό μου. Αν έμενε έτσι θα ήταν ένας άλλος τρόπος παρουσίασης, ένας καινούργιος τουριστικός οδηγός. Αυτό δεν μου αρκούσε. Έπρεπε να τονισθούν κάποια ζητήματα και πάνω από όλα έπρεπε να μπει και ο ίδιος ο επισκέπτης στον προβληματισμό. Να γίνει μέρος αυτής της «συνέχειας».
Έτσι λοιπόν θα παρουσιάσω το υλικό που έχει καταγραφεί έχοντας υπ’ όψη κάποιες έννοιες που μπορεί να ξενίσουν κάποιους και ελπίζω να με συγχωρήσουν για τους ξένους όρους που θα χρησιμοποιήσω. Είναι έννοιες από άλλους χώρους που όμως πιστεύω ότι μπορούν να βοηθήσουν να βρεθούν λύσεις.
Οι έννοιες που θα ληφθούν υπ’ όψη και αναλύονται είναι οι ακόλουθες:
1. Marketing. Πρώτο και βασικό το κείμενο δεν θα πρέπει να απευθύνεται σε ειδικούς «λαογράφους». Η επιτυχία αυτής της τοποθέτησης θα είναι, να μπορεί το ευρύτερο κοινό να κατανοήσει και να αποδεχθεί τις θέσεις, προβληματισμούς και προτάσεις. Αυτό θα μπορεί να γίνει μόνο αν είναι δυνατό να επικοινωνήσει ο συγγραφέας, εγώ σε αυτή τη περίπτωση, με απλό κατανοητό τρόπο με τον αναγνώστη. Ο αναγνώστης θα μπορεί να ενδιαφερθεί, θα θέλει να τις αποδεχθεί, κατ’ αρχή, και να προτείνει αυτές τις θέσεις πιθανόν σε άλλους. Αυτός είναι βασικός κανόνας και σκοπός του marketing γιατί ουσιαστικά το κοινό, που εγώ απευθύνομαι, πρέπει να «αγοράσει» τις ιδέες μου σαν σωστές, επιθυμητές. Να έχουν γι’ αυτό αξία! Πιστεύω ότι το υλικό που είναι στη διάθεσή μου έχει αξία. Εδώ όμως βρίσκεται η μεγαλύτερη πρόκληση, δηλαδή αν ο τρόπος γραφής μου θα μπορέσει να αναδείξει αυτή την αξία και να την «επικοινωνήσει».
2. Συγκριτισμός Βαριά λέξη πιθανόν ακαταλαβίστικη για πολύ κόσμο. Παρ’ όλα αυτά στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία κανένας τόπος δεν είναι απομονωμένος. Όλοι συγκρίνονται με όλους. Θα μπορούσε να πει κανείς πόσο όμορφα πέρασε διακοπές στη Τζιά, τι όμορφο νησί! Τώρα ας συγκρίνουμε τη Τζιά, χωρίς το συναίσθημα της καταγωγής αν υπάρχει, με άλλα νησιά, με τη Μύκονο π.χ ή και με ξένα νησιά τις εξωτικές Σεϋχέλλες π.χ. Το επόμενο ερώτημα είναι ποιό είναι πιο ωραίο και αν βάλουμε και την οικονομική παράμετρο, δηλαδή τι αγοράζουμε με τα λεφτά μας όταν πάμε στη Τζιά σε σύγκριση με τη Μύκονο ή τις Σεϋχέλλες, τότε πολλοί μύθοι καταρρίπτονται και πολλοί απογοητεύονται. Αλλά έτσι όμως αντιμετωπίζοντας τη πραγματικότητα μπορεί να προχωρήσουμε.
3. Η επόμενη που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι η Ταυτότητα ή το Brand Name. Έχουμε λοιπόν ένα νησί. Όλες οι οικονομικές του δραστηριότητες στοχεύουν σε ένα τομέα σήμερα. Αυτός είναι ο τουρισμός. Δυστυχώς όλες οι άλλες παλιότερες ή πιθανές νέες δραστηριότητες έχουν περιθωριοποιηθεί. Ο κίνδυνος της μόνης δραστηριότητας (μονοκαλλιέργειας) είναι πολύ γνωστός και ερευνητικά και βιβλιογραφικά εξαντλημένος.
Δεν χρειάζεται και εδώ να παρουσιασθεί και να αναλυθεί ο μονόδρομος για το κίνδυνο χωρίς εναλλακτικές λύσεις. Έτσι λοιπόν μέρος της ταυτότητας είναι το παντού προβαλλόμενο τουριστικό προϊόν των Ελληνικών νησιών. Τμήματα αυτής της ταυτότητας είναι το νησί, οι παραλίες, τα μπαράκια, η Χώρα με τα άσπρα σπίτια της, η ξεραίλα το καλοκαίρι (γιατί το χειμώνα τα πράσινα νησιά είναι τελείως άγνωστα). Εκεί η ταυτότητα, που υπάρχει, σταματάει. Δεν θα είναι δύσκολο να επιβεβαιώσει κανείς αυτή τη ταυτότητα ρωτώντας στην Αθήνα, τη πλησιέστερη μεγάλη πόλη, τι γνωρίζει ο κόσμος για τη Τζιά.
Πόσα άλλα νησιά στην Ελλάδα έχουν ακριβώς αυτή την ίδια ταυτότητα! Μάλιστα κάποια έχουν να προσθέσουν και επί πλέον στοιχεία όπως η Σαντορίνη έχει το ηφαίστειο, η Ρόδος τους ιππότες, κτλ.
Για ποιά, λοιπόν, ταυτότητα μιλάμε και τι πουλάει το νησί; Έχει απλώς ένα εμπόρευμα που πολλοί το πουλάνε. Κάθε έμπορος γνωρίζει ότι αν πολλοί πουλάνε το ίδιο, τότε μόνο η χαμηλή τιμή δημιουργεί το πλεονέκτημα. Άρα μειώνουμε τις τιμές. Ζητάμε φτηνό ή φτηνιάρικο τουρισμό; Δική μας απόφαση!
Φυσικά υπάρχει και ο τουρισμός της εξοχικής κατοικίας αλλά η υποβάθμιση του τουρισμού γενικότερα θα οδηγήσει και στην υποβάθμιση ακόμα και του ακριβού τουρισμού της εξοχικής κατοικίας.
Σε ποιούς λοιπόν απευθύνεται αυτή η ταυτότητα που υπάρχει; Ποιοί θέλουμε να έρχονται; Πως αυτά τα δύο θα αντικρισθούν για να υπάρχει ποιότητα άρα και αξία στο νησί;
Καταστροφολογία, αδιέξοδα; Όχι απαραίτητα άλλωστε αν ήταν έτσι δεν θα υπήρχε πρόταση στο πρόβλημα που παρουσιάζεται.
Εύκολο; Εξαρτάται πως βλέπει κανείς τη ζωή. Σίγουρα χρειάζεται καλός σχεδιασμός σε βάθος χρόνου. Υπομονή και υλοποιήσιμα μικρά σίγουρα βήματα για να μπορεί κανείς να παίρνει συνέχεια κουράγιο για να προχωρήσει. Παρ’ όλα αυτά δεν θα προταθεί ο σχεδιασμός. Θα ήταν εξαιρετικά επιπόλαιο και ανεύθυνο. Οι λόγοι είναι οι ακόλουθοι, που είναι ταυτόχρονα βήματα και προϋποθέσεις σωστού σχεδιασμού:
- Πρώτα απ’ όλα χρειάζονται πολλά στοιχεία, που δεν είναι διαθέσιμα (εδώ παρουσιάζονται κάποια στοιχεία αλλά ήταν οικονομικά αδύνατον να ολοκληρωθεί η συλλογή τους). Χρειάζεται και άλλη έρευνα ιδιαίτερα σε ποσοτικά στοιχεία. Προσοχή στη χρήση στατιστικών, ειδικά όταν προσπαθεί κανείς να αποδείξει κάτι και όχι να ερευνήσει κάτι!
- Δεύτερον χρειάζεται ομάδα εργασίας από κάποιες ειδικότητες (μακριά από συμβούλους επιχειρήσεων με προκατασκευασμένες λύσεις) για να επεξεργαστεί τα στοιχεία και με συνεργασία με τοπικούς παράγοντες (μακριά από ανεύθυνους αδαείς πολιτικούς) να σχεδιάσει ένα action plan βάσει μιας στρατηγικής που θα συμφωνηθεί. Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι το νησί να μην αντιμετωπισθεί σαν ένα νησί αποκομμένο από τον κόσμο άλλα ένα κομμάτι αναπόσπαστο και ανταγωνιστικό στον κόσμο. Και πάντα ψάχνοντας λύσεις που να μειώνουν τη μονοκαλλιέργεια του καλοκαιρινού τουρισμού της παραλίας και της αρπαχτής.
- Τρίτο και πολύ βασικό είναι να υπάρχει η οικονομική δυνατότητα για να μελετήσει και να σχεδιάσει κανείς σωστά. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα μεγάλα ποσά αλλά καλή διαχείριση.
- Τέταρτο είναι η βούληση των ιθυνόντων να προχωρήσουν έχοντας ένα πραγματικό όραμα για τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου έργου. Πάνω από όλα να γνωρίζουν τι σημαίνει όραμα για έναν τόπο.
- Πέμπτο και πιο σημαντικό, που συνήθως παραβλέπεται, είναι η φαντασία στο σχεδιασμό. Αυτό φαίνεται μόνο όταν ένα έργο ολοκληρώνεται. Μπορεί να έχει γίνει με όλο το «σωστό» σχεδιασμό, να έχει χρησιμοποιήσει όλους τους επαγγελματίες με τη υποστήριξη των ιθυνόντων και το αποτέλεσμα τελικά να είναι αποτυχία. Ο λόγος είναι ότι το έργο δεν έχει ψυχή, δεν έχει πρωτοτυπία, δεν έχει φαντασία για να το κάνει κάτι πάρα πάνω από μια μαρμάρινη πλάκα με χρυσά γράμματα και φανφάρες αλλά τίποτα άλλο.
Ουσιαστικά με αυτά τα πέντε βήματα δίδεται ο τρόπος σωστής αλλά δύσκολης αντιμετώπισης του προβλήματος για να γίνει σωστός σχεδιασμός.
Ωραία όλα αυτά αλλά λύση δεν δόθηκε στο βασικό ερώτημα γιατί η Τζιά; Τι έχει που πραγματικά αξίζει;
Αυτό ελπίζω θα βγει από τη παρουσίαση της έρευνας που έγινε μέσα σε ένα χρόνο, από τον χειμώνα του 2009 μέχρι τον Μάιο του 2010.
Μια προσέγγιση στο Πολιτιστικό τοπίο
της νήσου Κέας
του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΠΕΗ
Πηγή
.jpg)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου