Οι αρχαιοκάπηλοι μέχρι τώρα θεωρούνταν η αιτία που τα σπασμένα ειδώλια από την Κέρο έμεναν μισά και το ταίρι τους είχε χαθεί. Οι νεές ανασκαφές στο νησί όμως αποδεικνύουν πως έφταναν σπασμένα και μισά από άλλα νησιά του Αιγαίου
Της Μαίρης Αδαμοπούλου www.tanea.gr
Κομμάτια έκαναν οι κάτοικοι του προϊστορικού Αιγαίου μαρμάρινα ειδώλια σε λατρευτικές τελετές, υποστηρίζει ο Βρετανός αρχαιολόγος λόρδος Κόλιν Ρένφριου που επιχειρεί να ρίξει φως στο αρχαιολογικό αίνιγμα της Κέρου.
«Η ιστορία πρέπει να ξαναγράφεται κάθε χρόνο. Και αυτή είναι η μεγάλη χαρά της αρχαιολογίας. Φέρνει τόσα πολλά νέα πράγματα που πραγματικά κάθε δέκα ή είκοσι χρόνια πρέπει να την ξαναγράφουμε. Η βρύση της αρχαιολογίας είναι αστείρευτη», λέει στα «ΝΕΑ» ο λόρδος Κόλιν Ρένφριου. Ο Βρετανός αρχαιολόγος, καθηγητής στο Κέμπριτζ, αφού τάραξε τα νερά διατυπώνοντας τη θεωρία πως οι Έλληνες δεν ήταν μετανάστες Ινδοευρωπαίοι αλλά αυτόχθονες, τώρα επιστρέφει στη φοιτητική του ανασκαφή. Και έρχεται να ρίξει φως στο μυστήριο του θησαυρού της Κέρου που αποκάλυψε «τα περισσότερα ειδώλια από όλα τα νεκροταφεία των Κυκλάδων»- 12 ακέραια ειδώλια και 350 σπασμένα σε κομμάτια.
Εδώ και τρία χρόνια η αρχαιολογική του σκαπάνη δοκιμάζεται στον Κάβο, στη νότια πλευρά του νησιού. Εκεί που βρέθηκαν συγκεντρωμένα 500 κομμάτια ειδωλίων, 500 τμήματα μαρμάρινων αγγείων, 1.500 κομμάτια από μαρμάρινες φιάλες και άλλα τόσα από πήλινα αγγεία. Πού κρύβεται το εντυπωσιακό σε τούτον τον σωρό σπασμένων ευρημάτων ηλικίας 4.600- 4.300 ετών;
«Διαπιστώσαμε πως όλα αυτά τα ευρήματα όχι απλώς ήταν σπασμένα από την αρχαιότητα, αλλά δεν ήταν καν σπασμένα επί τόπου. Φαίνεται πως έφταναν στην Κέρο σπασμένα, διότι ενώ δεν είχαν παρέμβει αρχαιοκάπηλοι, σχεδόν κανένα κομμάτι δεν συγκολλάται με άλλο», εξηγεί Βρετανός αρχαιολόγος σε άπταιστα ελληνικά.
«Συμπεραίνουμε λοιπόν πως χρησιμοποιούνταν σε λιτανείες, σε σημαντικές στιγμές του ανθρώπου όπως η γέννηση, ο γάμος, μια γιορτή... Το καθένα είχε μακρά ζωή, αλλά κάποια στιγμή, ίσως κάθε δέκα χρόνια, το έσπαγαν και τα κομμάτια του κατέληγαν στο πανηγύρι που γινόταν στην Κέρο, η οποία φαίνεται πως λειτουργούσε ως παγκυκλαδικό λατρευτικό κέντρο», επισημαίνει ο λόρδος Ρένφριου, που μίλησε για το θέμα χθες στην Αρχαιολογική Εταιρεία στο πλαίσιο της ετήσιας παρουσίασης του έργου της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής. «Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό δεν συνέβη μια φορά, αλλά σε περιοδική βάση για τουλάχιστον τρεις αιώνες».
Μυστικά όμως αποκαλύπτει και το Δασκαλιό, το νησάκι απέναντι από την Κέρο. Εκεί αποκαλύφθηκε ο «μεγαλύτερος γνωστός οικισμός της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου και για τα κτίριά του έχει χρησιμοποιηθεί μάρμαρο Νάξου, που βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνουμε τη μεταφορά τόσο μεγάλης ποσότητας πρώτης ύλης εκείνη την εποχή», προσθέτει ο Βρετανός αρχαιολόγος που εκτιμά πως ο οικισμός ίσως και να φιλοξενούσε 100 άτομα «κάτι που αποτελεί μυστήριο, καθώς δεν υπάρχουν χωράφια και αφού στα νεώτερα χρόνια δεν έμειναν εκεί πάνω από 20 άτομα».
Θύμα αρχαιοκαπηλίας ο θησαυρός της Κέρου, που εν μέρει επαναπατρίστηκε όταν βγήκε σε δημοπρασία στο Λονδίνο, είναι ένας από τους λόγους που έχουν ευαισθητοποιήσει τον λόρδο Ρένφριου στον αγώνα υπέρ της πάταξης της αρχαιοκαπηλίας. «Ανθεί επειδή εξακολουθούν να υπάρχουν αγοραστές, ειδικά σε χώρες όπως η Ελβετία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και το δυσάρεστο είναι πως δεν ντρέπονται!», λέει.
Υπάρχει λύση; Θα πρέπει συλλέκτες και μουσεία να εφαρμόσουν τη σύμβαση της UΝΕSCΟ του 1970 (σ.σ.: προέβλεπε μέτρα για την παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών). Αν δεν αγοράζουν από καινούργιες ανασκαφές, θα σταματήσουν οι λαθρανασκαφείς τη δράση τους. Το άσχημο, όμως, είναι πως ορισμένα μουσεία εξακολουθούν να δέχονται δωρεές με προσφάτως κλεμμένα αντικείμενα. Μια άλλη λύση είναι μουσεία που έχουν πολλά αντικείμενα στις αποθήκες τους, σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, να δανείζουν σε άλλα που δεν διαθέτουν τέτοια αντικείμενα στις συλλογές τους. Όχι όμως να τα πωλήσουν, διότι τότε θα αρχίσει ένα άλλου είδους εμπόριο. Μια άλλη εναλλακτική είναι ένα παλιό σύστημα που έχει εφαρμοστεί στην Ουρ στο Ιράκ: να πληρώνουν για την ανασκαφή κάποια μουσεία και εν συνεχεία η χώρα να μοιράζεται τα ευρήματα με τους χορηγούς.
Τα λάθη με τα Μάρμαρα
Τάσσεστε υπέρ του επαναπατρισμού των Γ λυπτών του Παρθενώνα; Δεν νομίζω πως θα βρεθεί λύση μέχρι να γίνει διεθνής συμφωνία σχετικά με το ποια αντικείμενα πρέπει να επιστραφούν στις χώρες προέλευσής τους. Δεν μπορεί να επιστραφεί στην Ελλάδα κάθε πήλινο αγγείο. Είναι καλή η ιδέα των εγκυκλοπαιδικών μουσείων, όπως το Λούβρο, το Βρετανικό, το Μητροπολιτικό. Πρέπει να ακολουθήσουμε, όμως, έναν ενδιάμεσο δρόμο όπου θα έχουμε τέτοια μουσεία, αλλά θα δίνεται και η δυνατότητα επιστροφής ορισμένων αντικειμένων. Όταν θα επιτευχθεί μια τέτοια συμφωνία, τότε και τα Μάρμαρα του Παρθενώνα ίσως επιστραφούν στην Ακρόπολη.
Έχουν γίνει λάθη στην εκστρατεία διεκδίκησης από την ελληνική πλευρά;
Δεν βοήθησε ο θόρυβος που έκανε η Μελίνα Μερκούρη. Η ευγένεια είναι η καλύτερη μέθοδος και η Μελίνα Μερκούρη δεν ήταν πολύ ευγενική. Τώρα η ελληνική προσέγγιση είναι πιο ευγενική, προτείνονται εναλλακτικές λύσεις για το ιδιοκτησιακό καθεστώς... Είναι καλύτερα τα πράγματα.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ -50% σε όλα τα βιβλία μας
Πριν από 3 χρόνια
8 σχόλια:
Αν πρέπει κατά τον αξιότιμο καθηγητή η Ιστορία να ξαναγράφεται, ιδού ένα βιβλίο που ανατρέπει όσα ξέραμε:
Κυκλοφόρησε το 2008 από τις εκδόσεις ΣΤΡΑΤΗ ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ, Σόλωνος 69, Αθήνα, το βιβλίο του Δρ Αρχαιολογίας – Ιστορικού, γνωστού για το βασικότατο βιβλίο ΤΗΝΟΣ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ, Χάρη Κουτελάκη, "ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΤΕΣ ΜΕ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ" που φέρνει τα πάνω-κάτω σε ό,τι μέχρι σήμερα γνωρίζουμε για την Ιστορία του Αιγαίου (και από τα διδακτικά εγχειρίδια). Καρπός έρευνας 35 ετών, συστήνεται για ανάγνωση σε όσους δεν έχουν εφησυχασμένη επιστημονική συνείδηση και σε όσους δεν στέκονται αμετακίνητοι πίσω από επιστημονικά και γνωστικά στερεότυπα του παρελθόντος.Ένα βιβλίο γραμμένο για τον απλό αναγνώστη, τον ιστορικό, τον αρχαιολόγο, τον φιλίστορα, τους μαθητές και κάθε ενδιαφερόμενο, επαρκώς τεκμηριωμένο. Μερικά από τα ζητήματα που συζητούνται και ανατρέπονται :1.Ονομάστηκαν οι Κυκλάδες έτσι γιατί πράγματι κυκλώνουν τη Δήλο;2.Είχαν οι αρχαίοι τον ίδιο προσανατολισμό με μας;3.Ποιός ο ρόλος νησιών - τάφων στη διαμόρφωση της Ιστορίας του Αιγαίου;4.Πού και σε πόση έκταση γίνονταν ανθρωποθυσίες στην Ελλάδα;5.Τί συμβολίζουν τα κυκλαδικά ειδώλια της Κέρου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και όπου αλλού βρίσκονται;6.Κατέβηκαν οι Δοριείς (όχι Δωριείς) όντως από την Ήπειρο και έφθασαν μέχρι την Λακωνία;7.Τί σημειώνει ο αραβικός χάρτης του 1025 μ.Χ. από το "βιβλίο των παραδοξοτήτων" για τα νησιά μας;8. Είναι ο καβο-Ντόρο ένα ακρωτήρι με χρυσάφι ή δηλώνει κάτι άλλο;9. Είναι ο Υμηττός πράγματι ένα Τρελλό βουνό, όπως μέχρι πρόσφατα έλεγαν οι Αθηναίοι;10.Πώς το πόρτο-Δράκο από κάτι που φόβιζε τους Αθηναίους και Πειραιώτες κατάντησε πόρτο-Λεόνε και ταυτίστηκε με τον Ολυμπιακό;11. Αληθεύει όντως ότι τα Ταμπούρια του Κερατσινίου ονομάστηκαν έτσι γιατί εκεί πολέμησαν οι επαναστάτες του 1821 τους Τούρκους ή μήπως συνέβαινε κάτι άλλο;12. Πόσο αληθινές είναι οι διηγήσεις των παλιών ναυτικών για ορισμένα φαινόμενα που συναντούσαν στο Αιγαίο;Αν αυτά τα θέματα (και αρκετά άλλα) σας ενδιαφέρουν, μπορείτε να παραγγείλετε το βιβλίο από τον εκδ. Οίκο Στρατή Φιλιππότη.
Τις απόψεις του κ. καθηγητή για την ΚΕΡΟ τις έχει υπερκεράσει η προσέγγιση του αρχαιολόγου και Ιστορικού κ. Χάρη Κουτελάκη, ο οποίος σε ανακοίνωσή του στο διεθνές συνέδριο της Λευκάδας πριν 3 χρόνια (τα Πρακτικά κυκλοφόρησαν τον περασμένο Σεπτέμβριο)είχε προτείνει ακόμη και σε ποιες θεότητες και από ποιες επιδράσεις ετελούντο τα δρώμενα στην Κέρο και κάθε πόσα χρόνια συγκεντρώνονταν στην Κέρο οι λατρευτές και για ποιό λόγο έσπαζαν τα ειδώλια.
Ένας ενημερωμένος επιστήμονας οφείλει να παρακολουθεί τη διεθνή βιβλιογραφία και ειδικά σε τομέα που άμεσα τον αφορά. Οι περί τον καθηγητή αρχαιολόγοι-βοηθοί του, έχοντας αντιλήψεις του στύλ "όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας", φοβούμενοι μη χάσουν τη δόξα που τους διασφαλίζει η κρατική Υπηρεσία στην οποία υπηρετούν και το λιβάνισμα των ομοίων τους (λες και οι αρχαιολόγοι που ειδικεύτηκαν σε άλλη περίοδο ή δεν είναι εργαζόμενοι σε κάποια Εφορεία Αρχαιοτήτων πρέπει να το βουλώνουν)συστηματικά σιωπούν για όσα κάποιος μη ενταγμένος στο κύκλωμά τους,προτείνει, καταγράφει, ανατρέπει, προηγείται...
Μήπως το ίδιο δεν έπραξε η συμπατριώτισά σας κ. Μαραγκού, στην οποία ο συγγραφέας δώρισε το βιβλίο ΤΗΝΟΣ στο οποίο περιλαμβάνονται, ταξινομούνται και εξηγείται ο ρόλος των πύργων του νησιού, όταν στη δημοσίευσή της για την Μαρκιανή Αμοργού και τον εκεί πύργο που ανέσκαψε, αποσιώπησε τα σχετικά κεφάλαια για την ΤΗΝΟ από το βιβλίο του, στηριγμένη μόνο στους ομοϊδεάτες της ;
Αυτό είναι το ήθος και η επιστημονική δεοντολογία που τους χαρακτηρίζει!
Κατά τα άλλα είναι μεγάλοι...αλλά μόνο στο να πράττουν κατά τα συμφέροντα "ομοτέχνων". Ένας αρχαιολόγος όμως οφείλει να είναι αρχαιολόγος όλων των εποχών, γιατί όπως πάμε θα καταντήσουμε οφθαλμίατροι του αριστερού και οφθαλμίατροι του δεξιού οφθαλμού...
ΧΑΡΗΣ ΚΟΥΤΕΛΑΚΗΣ
Ονούφριε και Ανώνυμε θα παρακαλούσα να περιοριστείτε στο σχολιασμό του άρθρου εάν επιθυμείτε και όχι σε προσωπικές επιθέσεις κατά συν-σχολιαστών.
Ι.Π.
O Κουτελάκης ΔΕΝ σχολιάζει την ανάρτησή σου. Αναφέρεται σε άσχετα θέμα, Υμηττού κλπ, και κάνει προσβλητικούς υπαινιγμούς κατά δύο έγκριτων αρχαιολόγων.
Αν είσαι εσύ ο Κουτελάκης, πάσο. Αν δεν είσαι, προφανώς δεν γνωρίζεις ότι αυτά που λέει είναι γενικές συνομωσιολογίες, ενώ ο ίδιος θεωρείται από τους συμβατικούς αρχαιολόγους "ψευδοεπιστήμων". Επειδή θεωρείσαι σοβαρό site και αναφέρεσαι σε πολιτιστικά και τέτοια, ο Κουτελάκης αναπάντητος σε εκθέτει.
Το βιβλίο του μπορεί να με τίτλο "φανταστικές ιστορίες" να μην προκαλούσε αλλά έχει τύχει αρνητικής κριτικής.
Ανώνυμε η διαφορά μεταξύ του δικού σου σχολίου και αυτού του κου Κουτελάκη είναι ότι το δεύτερο είναι επώνυμο. Και όταν κάποιος έχει το θάρρος να πάρει θέση και να κάνει κριτική επωνύμως σε έναν απ'τους διασημότερους αρχαιολόγους παγκοσμίως εκθέτει τον εαυτό του δημόσια.
Από εκεί και πέρα το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο στα σημεία που ανέφερε ο κος Κουτελάκης δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να το κρίνουμε εμείς αφού δεν είμαστε καν αρχαιολόγοι. Για την ακρίβεια θεωρούμε πως μόνο η ιστορία και η αρχαιολογία του μέλλοντος θα κρίνει αν οι θεωρίες του κου Renfrew ή του κου Κουτελάκη είναι σωστές ή λάθος.
Η προσωπική μας γνώμη για τον Άγγλο αρχαιολόγο είναι οτι και μόνο για τον αγώνα που έχει δώσει κατά της αρχαιοκαπηλίας είναι αξιοσέβαστος.
εγώ βιβλία διαβάζω, εφημερίδες, περιοδικά και πρόσφατα blogs. Και του κυρίου Κουτελάκη ξεφύλισα (δεν το αγόρασα γιατί σε θέματα που ήξερα ήταν 100% εκτός.) Του Renfrew έχω διαβάσει, και του Chadwick.
δεν νομίζω ότι έκανα κάποια ανώνυμη καταγγελία εναντίον επώνυμου. Να φτιάξω ένα όνομα "Γεώργιος Παπαδόπουλος" και να γράψω κατά της γραφειοκρατίας και της φαυλοκρατίας. Θα τύχω εύνοιας?
Δημοσίευση σχολίου